भरत दाहाल, राजनीतिक विश्लेषक

अख्तियार दुरुपयोग अनुशन्धान आयोगका प्रमुख आयुक्त लोकमान सिंह कार्कीका विषयमा जे जस्ता विषयहरु अहिले आएका छन् यी बाहिरी कुराहरु मात्रै हुन् । यो प्रकरणमा भारतीय र पश्चिमा शक्ति केन्द्रहरुको भित्री खेल शुरु भइसकेको छ ।

लोकमानको प्रकरण आकस्मिक आउनु अनि बाबुराम भट्टराईको छेपारे रङ बाहिर आउँदा मानिसहरु छक्क परेका छन् । लोकमानलाई नियुक्ति गर्ने बेलामा बाबुराम नै थिए नम्बर एक पहलकर्ता । अहिले उनी पनि महाभियोग लगाएर हटाउनु पर्छ भनिरहेका छन् । बाबुरामको यस्तो रङ देखेर अनौठो नमाने हुन्छ । किनभने बाबुरामले यस्तो गर्नु पछाडि विशेष कारणहरु छन् । जुन सबैले थाहा पाउँदा राम्रो हुन्छ ।

बाबुराम नेपालमा बसेर भारतका लागि काम गर्ने भारतको ‘र’–कांग्रेस आई गठबन्धनका उत्पादन हुन् । यीनको भूमिका भारतमा विजेपीले चुनाव जितेपछि नवीकरण भएन । विजेपी भनेको कट्टर हिन्दुवादी पार्टी हो । तर बाबुराम भनेका अमेरिकी क्याथोलिक ब्यानरसँग नजिक हुन् । जसको सम्बन्ध कांग्रेसआइसँग पनि छ । तर जब विजेपीले चुनाव जित्यो बाबुरामको भूमिका नवीकरण गर्दा यीने विजेपीको निर्देशनमा काम गर्नेमा विजेपी विश्वस्त हुन सकेन । अहिले कांग्रेसआइले बनाएको संरचना भत्काएर विजेपी ब्यूरोक्रेसीमा आफ्नो संरचना बनाउँदैछ । कांग्रेसआइले राखेको व्यक्तिलाई उनीहरुले पत्याउने कुरै भएन ।

जब भारतमा विजेपीले चुनाव जित्यो–त्यसपछि बाबुरामले हिसिलालाई दिल्लीमा एक महिना राखेर सम्बन्ध नवीकरणका लागि प्रयास गरेका थिए । सम्बन्ध नविकरण भएन । हिसिला हिस्स परेर फर्किन् ।

१२ बुँदे गराउने एसडी मुनी, श्यामशरणलगायत भारतीय जासुस/अधिकारीहरुले दुई वर्ष अगाडि फागुन १८ गते एक अन्तरक्रिया राखे । त्यसमा भट्टराईलाई पनि निम्ता गरियो । त्यो अन्तरक्रियामा भारतको मन जित्न बाबुरामले भने, ‘मोदीको आलोचना गर्ने नेपाली पाखण्डी हुन् ।’

बाबुरामको त्यो छेपारे रङबाट भुक्तभोगी भारतको ब्यूरोक्रेसीले उनलाई पत्याएन । त्यसपछि जब भारतले नाकाबन्दी लगायो, तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी ओली भारतमाथि जाई लाग्न थाले । भारतको हेपाहा शैलीलाई चुनौती दिँदै ओलीले चीनसँग पनि सम्बन्ध बढाउन थाले । केही सम्झौता पनि गरे । केपी ओलीको त्यो कदम राष्ट्रहितमा भए पनि भारतहितमा थिएन । त्यो अवस्थामा बाबुरामले भने, ‘केपी ओलीले भारत–चीनलाई लडाउने गम्भीर षडयन्त्र गरिरहेका छन् । ’

भट्टराईले यसो भन्नुको भित्री कारण भारतलाई खुसी पारेर आफ्नो भूमिका ब्यूँताउनु थियो । त्यसले पनि काम चाहिँ गरेन । अहिले बाबुरामसँग शक्ति बिनाको बनिनसकेको नयाँ शक्ति छ । राजनीतिमा प्रभाव खस्कँदो छ । टेक्ने समाउने भारत थियो, त्यसले पनि पत्याएन । अब के गर्ने ?

यो अवस्थामा उनले भारतको ढाडसमा नियुक्ति पाएका लोकमानलाई हटाउने अभियानमा सामेल भएर भारतलाई घुक्र्याउने बाटो भट्टराईले समाएका हुन् । यो भन्दा बढी केही होइन । लोकमान ठीक छैनन् भन्ने नेपालका बच्चा बच्चाले थाहा पाउँदा पिएचडी गरेका बाबुरामले थाहा नपाएका हुन् र ? तर लोकमान र बाबुरामको धारा त्यसबेलासम्म एउटै थियो । अहिले लोकमान जुनधाराको पानी पिइरहेका छन्, त्यो धारा बाबुरामका लागि बन्द भयो । यहि भएर अहिले बाबुरामले लोकमानको विरोध गरेर दिल्लीलाई सन्देश दिइरहेका छन्, त्यो सन्देश हो– मलाई भूमिका दे नत्र अप्ठ्यारो पार्छु ।

बाबुरामबाहेक पनि लोकमानको विरोधमा उत्रिने ठूलो जमात छ । गोविन्द केसी, विवेकशील नेपाली, कनकमणि दीक्षित, पत्रपत्रिकालगायतको क्रियाकलाप पनि देख्न सकिन्छ । गोविन्द केसीको नियतमाथि मलाई चाहिँ शंका लाग्दैन । तर उनको आदर्शको काँधमाथि राखेर आफ्नो स्वार्थको बन्दुक चलाउनेहरु धेरै छन भन्नेमा दुईमत छैन । लोकमानविरोधी यो समूह पश्चिमा शक्ति केन्द्रबाट परिचालित हुन् भन्नेमा लाग्छ ।

अहिले अर्को आश्चर्यजनक कुरा पनि देख्न सकिन्छ । अहिले एमाले, माओवादी र कांग्रेसका ठिटा केटा नेताहरु खुब क्रान्तिकारी भएर निस्केका छन् । लोकमानविरुद्ध चर्को आवाज उठाइरहेका छन् । तर यीनीहरु तिनै लोकमानलाई नियुक्त गर्न भूमिका खेल्ने आफ्ना नेताविरुद्ध चुइक्क एक शब्द बोल्न सक्दैनन् । यस्ता पक्षपाती आवाज सुनेर दिक्क लाग्छ । यीनलाई के अर्थमा युवा नेता भन्नु पर्ने हो थाहा छैन । अब मधेसवादीको कुरा गरौं । यीनीहरु खुलेआम भारतीय ब्यानरबाट बोल्छन्, गर्छन् । नेपाल त यीनीहरुले राजनीति गर्ने थलो मात्रै हो । जनता त भोट बैंक मात्रै हुन् ।

अब प्रचण्डको कुरा गरौं । प्रचण्डले आफ्ना नेताहरुलाई एमालेले फसायो भनेका छन् । यी नेता पनि लाज हराएकै हुन् । कांग्रेस यदि महाभियोगका पक्षमा खुलेर आयो भने यी पनि खुलेरै आउँछन् । कसैलाई दोष लगाउँदैनन् । क्यानडाबाट फर्कदा फर्कँदै लोकमानविरुद्ध अविश्वासको प्रस्ताव दर्ता गरियो । लोकमानले एक दिन काम गर्न पाएको भए प्रचण्डविरुद्ध नै मुद्धा दर्ता हुन सक्थ्यो । त्यस्तो भएको भए यो सरकार तुरुन्तै ढल्थ्यो । त्यो सूचना पाएरै आफ्नो जागिर जोगाउन र भ्रष्टाचार लुकाउन लोकमानविरुद्ध प्रचण्ड लागे । अनि अहिले जनतालाई मुर्ख बनाउन एमालेले फसायो भनिरहेका छन् ।

लोकमानले प्रचण्डलाई दिनसम्म दुःख चाहिँ दिएकै हुन् । प्रचण्ड भारतमा हुँदा यता पत्रकार सम्मेलन गरेर फाइल खोल्ने धम्की दिए । प्रभावशाली २६ जनामा एमालेका धेरै जनालाई कारबाही गर्ने धम्की दिए । कारबाही प्रक्रिया अगाडि बढाएनन् । प्रचण्डको केसमा लोकमानको सन्देश थियो– ‘भारतले भने जसरी काम नगर्नु नत्र लडाकु शिविर काण्डमा थुनिदिन्छु ।’ त्यो निरिहताले नै प्रचण्डले भारतको इच्छाअनुसार चिनियाँ राष्ट्रपतिको नेपाल भ्रमण रोके । भारतले भनेअनुसारको संयुक्त विज्ञप्तिमा हस्ताक्षर गरे ।

महाभियोग पास हुँदैन यति सबै भएर पनि लोकमानविरुद्धको महाभियोग प्रस्ताव पास चाहिँ हुँदैन । अहिले नै माओवादीका ३५ सांसदले विमती राखिसके । भोलि एमालेबाट पनि त्यस्तै आउँछ । मधेसी मोर्चाको त कुरै नगरौं । राप्रपा नेपालले अध्ययन गर्ने भनेको छ । भारतले अब खेल्न चाल भनेको लोकमान फाल्न दिने र संविधान संशोधन आफूअनुकुल गराउने हो । भारतले अब दलहरुलाई भन्ने छ– ‘लोकमानलाई हटाए पनि हुन्छ, तर संविधान संशोधन मैले भनेअनुसार हुनुपर्छ ।’ (राजनीतिक विश्लेषक दाहालसँग गरिएको कुराकानीमा आधारित)