नैनसिंह महर ४२ बर्षको उमेरमा नेविसंघको सभापति भएपछि नेपालमा बुढामात्रै नेता हुन्छन् भन्ने टिप्पणी व्याप्त छ । तर, सत्य त्यस्तो छैन । नेपालमा कम उमेरकै व्यक्तिले परिवर्तनको नेतृत्व गरेको र देश हल्लाएको प्रशस्तै उदाहरण भेटिन्छ ।  नेपालको पहिलो प्रधानमन्त्रीका रुपमा चिनिने मुख्तियार भीमसेन थापाले ३१ बर्षको उमेरमै देशको नेतृत्व लिएका थिए । राणा शासनको शुरुवात गर्ने जङ्गबहादुर राणाले ३० बर्षको उमेरमा व्यवस्था परिवर्तन गरेका थिए ।

राणा शासनको अन्त्यपछि जनताको छोराका तर्फबाट मातृकाप्रसाद कोइराला ४० बर्षकै उमेरमा प्रधानमन्त्री भएका थिए । विपी कोइराला जहानियाँ राणा शासनका विरुद्धमा संर्घष थाल्दा भर्खर ३० लागेका थिए । उनी ३६ बर्षकै उमेरमा देशको गृहमन्त्री भएका थिए । उनी देशकै पहिलो जननिर्वाचित प्रधानमन्त्री हुँदा जम्मा ४५ बर्षका थिए ।  विपीलाई बर्खास्त गर्दै राजा महेन्द्रले शासनसत्ता हातमा लिए । त्यसपछि राजाकै निगाहामा प्रधानमन्त्री नियुक्त हुंने परिपाटी बस्यो । सानै उमेरमा राजाको दिल जित्ने एक माहिर राजनीतिक खेलाडी हुन्ः सूर्यबहादुर थापा । विक्रम सम्वत् १९८४ मा जन्मेका थापा ३८ बर्षकै उमेरमा विक्रम सम्बत २०२२ मा प्रधानमन्त्री नियुक्त भएका थिए ।

बहुदल स्थापना भएपछि प्राय ६० काटेकैहरु प्रधानमन्त्री भएका छन् । अपवादमा केही नेता छन् । ५० नकाट्दै प्रधानमन्त्री भएका एकमात्र नेता हुन् शेरबहादुर देउवा । डडेल्धुराका नैनसिंह महर ४२ बर्षमा नेविसंघ अध्यक्ष भएको आजको जमना भन्दा विल्कुल फरक सो उमेरमा देउवा गृहमन्त्री भइसकेका थिए ।  २४ बर्षमा नेविसंघको सभापति भएका देउवा त्यसको २५ बर्षपछि ४९ बर्षको उमेरमा देशको निर्वाचित प्रधानमन्त्री बन्न सफल भए । काँग्रेसमा मै हुँ भन्ने बरिष्ठ नेताहरु हुँदाहुँदै उनी प्रधानमन्त्री होलान् भन्ने सायदै कसैले सोचेको थियो ।

काँग्रेसमा गणेशमान सिंह, कृष्णप्रसाद भट्टराई, गिरिजाप्रसाद कोइरालालगायतका कैयौं बरिष्ठ नेता हुँदा हुँदै देउवाले प्रधानमन्त्रीको बाजी मारेका थिए । एकल बहुमत रहेको संसद विघठन गरी प्रधानमन्त्री गिरिजाप्रसाद कोइरालाले मध्यावधी निर्वाचन गरेका थिए । मध्यावधीमा काँग्रेस दोस्रो दल बन्यो, कोइरालाले नैतिकताको आधारमा संसदीय दलको नेता बन्न इन्कार गरे । देउवाले नाटकीय शैलीमा मौकामा चौका हानिदिए ।

देउवा नेविसंघको सभापति भएको ४५ बर्षपछि पार्टी सभापति भए । यो अनुपातमा हेर्नेहो भने महर ८७ बर्षमा पार्टी सभापति बन्ने देखिन्छ । तर, राजनीतिमा यसरी हिसावकिताव गर्न मिल्दैन, प्रवृत्तिको आंकलन भने गर्न सकिन्छ । नेविसंघको महाधिवेशन हुनै ९ बर्ष लागेपछि महरको उमेर र विद्यार्थीको भुमिकाका बीचमा बेमेल भएको तथ्य अर्कोतर्फ छदैछ ।

नेपालको राजनीतिमा सानै उमेरमा पार्टीमा बर्चश्व जमाउने धेरै उदाहरण छन् । पार्टी स्थापना जसले स्थापना गर्यो उही नेता हुुंने हुँदा पुष्पलाल श्रेष्ठ, सिपी मैनालीलगायतका नेताहरु जुँगाको रेखी बस्दा नबस्दै नेता भइसकेको उदाहरण छ । संर्घष र प्रतिभाकै कारण नेता बनेका र अजम्बरी कोटीमा दरिएका नेता हुन् मदन भण्डारी । ४० नपुग्दै उनी नेकपा एमालेको महासचिव भइसकेका थिए । ४१ बर्षको उमेरमा उनको निधन भएको थियो । उनी जिवितै रहेको भए सम्भवतः सबैभन्दा कम उमेरमा निर्वाचित प्रधानमन्त्री बन्ने रेकर्ड राख्ने सम्भावना देखिन्थ्यो ।

पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डपनि कम उमेरमै राजनीतिलाई तरंगित पार्ने नेता हुन् । ३४-३५ बषैको उमेरमा पार्टीको प्रमुख नेता बनेका उनले ४१ बर्षको उमेरमा सशस्त्र युद्धको नेतृत्व गरेका थिए । पचास टेक्दा नटेक्दै उनी प्रधानमन्त्री बन्न सफल भए । दोहोराएर प्रधानमन्त्री बन्न सफल एकमात्र कम्युनिष्ट नेता उनीमात्रै हुन् ।  संसदीय राजनीतिका दृष्टिले सबैभन्दा छिटो उचांइमा पुग्ने मध्येकी एक पात्र हुन् ओनसरी घर्तीमगर । ३८ बर्षकै उमेरमा उनी निर्वाचित सभामुख हुन पाइन् । उनी तीस लाग्दा नलाग्दै मन्त्रीपनि भइसकेकी थिइन् ।

Nepali Politics