काठमाडौँ – घातक कोरोनो भाइरस ग्रिप्स फुटेज के रूप मा शहर भरिको सडक र अस्पताहरुमा चिनियाँ नागरिक ढलिरहेको फुटेज विभिन्न संचारमाध्यम मार्फत बाहिर आइरहेको छ। वुहान, जहाँ कोरोनाभाइरसका घटना पहिलो पटक विश्वभर फैलिनु अघि रिपोर्ट गरिएको थियो, निराश स्थानीयहरूले यसलाई ‘ज़ोम्बील्याण्ड’ भन्ने नाम दिएका छन्।

सामाजिक सञ्जालमा डरलाग्दो तस्बिरहरूले देखाउँदछ कि मानिसहरू सडकमा र अस्पतालका प्रतीक्षालयमा महामारीको कारण ढलिरहेका छन् छन्। जसले कम्तिमा २६ व्यक्तिको ज्यान लिएको छ। एउटा मान्छेहरुलाई विचलित गर्ने क्लिपमा, एक व्यक्ति भुँइमा ढलिरहेको अवस्थामा देख्न सकिन्छ । जबकि मेडिकले हजमत सूट र ग्यासको मास्क लगाएका व्यक्तिले उसलाई मद्दत गर्ने प्रयास गरिहरेका छन्।

रिपोर्टका अनुसार पीडित, जसले एक सुरक्षा मास्क लगाएका थिए ( कागजी कारवाहीको लागि कुर्दै थिए जब ऊ बेहोस भयो र लड्यो। यस्तै अर्को डरलाग्दो तस्बिरले एक जना मानिसलाई उसको टाउकोबाट रगत बगेर जमीनमा मरेको चिनियाँ सञ्चार माध्यमले जनाएका छन्।

वुहानको एउटा स्थानीय समाचार साइटले रिपोर्ट गरे कि यस चित्रमा पीडित कोरोनाभाइरसबाट मरे। सोसल मिडियामा तस्बिर पोस्ट गर्दै, तिनीहरूको क्याप्सन यस्तो थियो–‘यो वर्णन गरिएको छ कि कोरोनाभाइरस संक्रमित एक व्यक्तिको टाउकोबाट रगत बगेरस मरेको।’अप्रमाणित भिडियो जुन व्यापक रूपमा अनलाइन मिडियामा प्रसारित गरिएको छ, कथित रूपमा वुहान अस्पताल भित्र अराजक दृश्यहरू देखाउँदै छ।

फुटेजहरु एक प्रतिष्ठित पत्रकारद्वारा बाहिर ल्याइएको छ। पूर्ण सुरक्षाात्मक सूट लगाएर तीन मृत शरीरको कर्मचारीहरु उद्दार गरिहरेको दृश्य बाहिर आएको छ। यो भिडियो चीनको माइक्रोब्लगिंग साइट वेबोमा प्रसारित भइरहेको छ, जुन एक महिलाले वुहान अस्पतालमा नर्स हुँ भनी दाबी गरिएको छ। महिलाले लेखिन् कि कर्मचारीहरू र बिरामीहरू लासहरूसँग अड्किएका थिए जसलाई सेतो तन्नाहरूले ढाकिएको थियो, किनकि तिनीहरूलाई लैजान कोही पनि आएको छैन।

सडकमै मरे बिरामी

सोशल मिडियामा व्यापक रूपमा भइरल भइरहेको केहि अन्य तस्बिहरू वुहानबाट आएको अकालन गरिएको छ। ‘ग्राउन्ड–शून्य’ शहरका बासिन्दाहरू, जहाँ भाइरसको उत्पत्ति भएको थियो, भीडबाट जोगिन र सार्वजनिक भेलाहरूमा भाग नलिनु भनिएको छ।

अन्य तस्बिरहरूले अनलाइनमा मास्क लगाएका मान्छेहरूको एउटा समूह देखाउँदछ कनकी उनीहरू डाक्टरलाई भेट्न पर्खिरहेका थिए अस्पतालको एउटा करिडोरमा। अनलाइन तस्बिरहरु पसलेहरुद्वारा पोष्ट गरिएको छ। चिन्तित स्थानीयहरू डराएपछि सुपरमार्केट खाली जस्तै भएको छ।

वुहानमा सबै यातायात लिंकहरू बगको प्रसार रोक्नको लागि हताश बोलीमा बन्द गरिएको थियो।वुहान अधिकारीहरूले कोरोनाभाइरस संक्रमित बिरामीहरूको लागि १ हजार शैय्याको अस्पताल निर्माण भइरहको जानकारी दिएका छन्।

बाहिर आएको तस्बिरहरुले निर्माणकर्ताहरू अस्पताल बनाउन जुटेको देखाउँछ। अस्पतालको जग बसाली सकेकोले अधिकारीहरूले भने कि फेब्रुअरी ३ सम्ममा निर्माण कार्य पूरा हुनेछ। वुहान अधिकारीहरूका अनुसार यो शहर २ लाख ७० हजार वर्ग फुटको क्षेत्रफलमा फैलिएको छ।

चीन संकटमा

गत बिहिबार देखा बेलायतमा पर्‍यो कि नौ जनालाई संदिग्ध कोरोनाभाइरसको उपचार भइरहेको छ। पांच जना बीरामीहरुको उपचार स्कटल्याण्ड र बेलफास्टको साथै उत्तरी आयरल्यान्डमा उपचार भइरहेका छन्। त्यस्तै थप ३ जना अस्वस्थ महसुस भएपछि परिक्षण भइरहेका छन्।

चिकित्सक अधिकारीहरूले अरु पाँच जनालाई चेक आउट गरिएको र अल क्लियर दिएको दाबी गरे। पछिल्लो तथ्यांकले जापान, भियतनाम, सिंगापुर, थाइल्यान्ड, दक्षिण कोरिया र अमेरिकामा अस्पतालमा भर्ना भएका अन्य पीडितहरूको साथै चीनमा हाल ८ सय भन्दा बढीको केसको अवस्था यस्तो देखिएको छ।

र यो भाइरस संसारभर फैलिएको छ र वुहानका स्थानीय अधिकारीहरूसँग यो प्रकोप सामना कसरी गरियो भनेर प्रश्नहरू सोधिएको छ। केन्द्रीय चिनियाँ शहर, लन्डन भन्दा ठूलो छ, डिसेम्बरमा एक जीवित पशु बजारमा साँपहरु बाट उत्पन्न भएको भाइरस संकटको केन्द्र हो।

गत साता यो रोग मानवबाट मानवमा सार्ने प्रमाणित भएपछि वुहानका अधिकारीहरूले बिहीबार मात्र यसको यातायात बन्द गरेका थिए। त्यस्तै चिनियाँ राजधानीका अधिकारीहरूले मन्दिर मेला लगायतका कार्यक्रमहरू खारेज गरेका छन् । बेइजिङ अधिकारीहरूले सोशल मिडियामा यो कदम महामारी रोकथाम र नियन्त्रण मद्दत गर्ने घोषणा गरे। बेइजिङ्ग टूरिज्म नेटले भन्यो की २५ देखि २९ जनवरीको लागि बेइजिङ्ग डायटन र लॉन्गटन मन्दिरको मेला रद्द गरिएको छ

यात्रा प्रतिबन्धको घोषणा

वाशिंगटन पोष्टका अनुसार वुहान रेलवेले जनवरी १५ देखि एक सोशल मिडिया पोष्ट मेटायाकोले ३००,०० जना मानिसहरूले शहर छोडेका छन्। सरकारमाथि अविश्वासको रूपमा, त्यहाँ आशंका छ कि त्यस्ता आधिकारिक पोष्टहरू मेटाइएको छ, जनतालाई प्रकोपको वास्तविक सीमाबाट बचाउनको लागि। त्यसैलेचीनले नयाँ सालको उत्सव रद्द गरको छ।

भाइरसको रोक्नलाई चिन्ता छ। भाइरस परिणाम स्वरूप छिटो फैलिन सक्छ। वुहानले अचानक बिहान स्थानीय समय साढे २ बजे आफ्नो यात्रा प्रतिबन्धको घोषणा गर्‍यो जबकि त्यो समयमा अधिकांश बासिन्दाहरू सुतिरहेका थिए। शहरको स्वास्थ्य अधिकारीहरु द्वारा यस भाइरसलाई आतंक एक संकेत को रूपमा व्याख्या गरीएको छ।

चीनले ६ दिनमै कसरी अस्पताल निर्माण गर्न सक्छ?

काउन्सिल अन फरेन रिलेसन्समा वरिष्ठ सदस्य यानझोङ हुआङले भने “चीनमा यस्ता किसिमका आयोजना एकदम छिटो सम्पन्न हुने गरेको रेकर्ड छ।”उनले बेइजिङमा एउटा अस्पताल सात दिनमा सम्पन्न गरेको भन्दै अहिले सम्भवत त्यो रेकर्ड तोड्ने गरी छ दिनमा बनाउने प्रयत्न गर्न लागिएको हुनसक्ने बताए। बेइजिङको जस्तै यो अस्पताल पनि प्रिफ्याब वस्तुबाट बनाइनेछ।

“निरङ्कुश मुलुकमा यसप्रकारको माथिबाट तल परिचालन गर्ने प्रकिया अपनाइन्छ। त्यसले गर्दा प्रशासनिक र आर्थिक झमेलाबाट पार पाइन्छ र सबै खाले स्रोत परिचालन गर्न पाइन्छ।”हुआङले भने- समयमै योजना सम्पन्न गर्न देशका विभिन्न भू-भागबाट इन्जिनियरहरू ल्याइनेछन्।

“चीनमा इन्जिनियरिङ कार्य राम्रो छ। त्यहाँ एकदम द्रुत गतिमा अग्ला भवन बनाइएको रेकर्ड पनि छ। यो पश्चिमाहरूका लागि अकल्पनीय छ। त्यो गर्न सकिन्छ,” उनले भने।औषधिजन्य पदार्थ भने वुहानले अरू अस्पताल वा फ्याक्ट्रीबाट सजिलै ल्याउन सक्नेछ।

शुक्रवार द ग्लोबल टाइम्सले चिनियाँ सेनाका १५० जना स्वास्थ्यकर्मी वुहान आइपुगेको पुष्टि गरेको थियो। तर तिनले नयाँ अस्पतालमा काम गर्ने हुन् कि होइनन् भन्ने कुरा भने उसले पुष्टि गरेको छैन।

सार्स सङ्क्रमणका बेला के भएको थियो?

सन् २००३ मा बेइजिङमा सार्स रोगका लक्षण भएका बिरामीको उपचार गर्न भनेर जियाओट्याङशन अस्पताल बनाइएको थियो।सात दिनमा अस्पताल निर्माण सम्पन्न भएको थियो। त्यसले संसारमा सबभन्दा छिटो अस्पताल बनाउने रेकर्ड पनि तोडिएको बताइएको छ।

उक्त अस्पताल बनाउन ४००० मान्छेले दिनभर र रातभर काम गरेको चाइना डटकम डट सीएनले जनाएको छ।त्यहाँ एक्स रे कोठा, सीटी कोठा सघन उपाचार कक्ष र प्रयोगशाला थियो। हरेक वार्डमा आफ्नै शौचालय थियो।दुई महिनाभित्रै अस्पतालले देशभरका सात भागमा एक भाग सार्सका बिरामी भर्ना गरेको थियो। त्यसलाई राज्य नियन्त्रित सञ्चार माध्यमले “औषधिक्षेत्रको इतिहासमा जादु” भनेर प्रशंसा गरेको थियो।

काउफम्यानले भनिन्, “स्वास्थ्य मन्त्रालयले निर्देशन दिएको थियो। अन्य स्वास्थ्य क्षेत्रका नर्स र डाक्टरलाई अस्पतालमा ल्याइएको थियो। उनीहरूका लागि स्वास्थ्य मन्त्रालयले नै तयार पारिदिएको सार्सका बिरामी चिन्ने र कसरी छुट्टै राखेर उपचार गर्ने भन्ने निर्देशिका पनि थियो।”

उनका अनुसार सार्स प्रकोपका बेला उक्त संस्थाको खर्च स्थानीय क्षेत्रबाट जुटाइएको थियो। तर कर्मचारीको तलब र भवन निर्माणका लागि आवश्यक रकमको ठूलो प्रतिशत भने केन्द्रबाट मिलाइएको थियो। उनले भनिन्, “यो उच्च प्राथमिकतामा परेको विषय भएको हुनाले म त्यसको भार वुहान सरकारलाई पर्छ भन्ने कल्पना गर्न सक्दिन।” हुवाङका अनुसार “प्रकोप समाप्त भएपछि उक्त अस्पताल चुपचाप बेवारिसे बनेको थियो।”

के हो कोरोना ?

वैज्ञानिकहरुका अनुसार यो नयाँ किसिमको कोरोना भाइरस हो । जुन १७ वर्षअघि महामारी जस्तै बनेर फैलिएको मार्ससँग मिल्दोजुल्दो भएको उनीहरुको ठहर छ । विश्व स्वास्थ्य संगठनका वैज्ञानिकले नयाँ कोरोना भाइरसलाई ‘२०१९–एन सिओभी’ नाम दिएका छन् ।

यसको आकारबाटै नामाकरण ‘कोरोना भाइरस’ भएको हो । जुन इलेक्ट्रोन माइक्रोस्कोपबाट यसको आकार खिच्दा यो सोलारको रुपमा देखिन्छ । सोही कारण पनि यसलाई कोरोना भाइरस भनिएको बताइन्छ ।

कोरोना भाइरस प्रारम्भिक चरणमा हावाबाट सर्छ । चरा र स्तनधारी जनावरको स्वासप्रस्वासबाट यो एकअर्कामा सर्ने गर्छ । अधिकांश संक्रमणका बेला सामान्य ‘फ्लू’ जस्तै लक्षण देखिन्छ । यसको संक्रमणबाट ज्वरो आउनु, खोकी लाग्नु, स्वासप्रस्वास छिटोछिटो हुनु, स्वास फेर्न कठिन हुँदै निमोनिया समेत हुनथाल्ने लक्षण देखिन्छ ।

हाल देखिएको ‘२०१९–सिओभी’को कारण सार्स र मार्स कोरोनाको लक्षणसँग मिल्छ । यद्यपि कोरोना भाइरस संक्रमणको उपचारका लागि अहिलेसम्म कुनै भ्याक्सिन वा एन्टिभाइरस उपलब्ध छैन । बरु महामारीको रुप लिनुअघि नै यसबाट बच्न शतर्कता अपनाउनुपर्ने स्वास्थ्यकर्मीहरुको भनाइ छ ।