काठमाडाैँ– लोकतन्त्र समर्थकहरूले हंककङमा पछिल्लाे ६ महिनादेखि विराेध प्रदर्शन गरिरहेका छन्। चिनियाँ राज्य प्रणालीले धैर्यताका साथ त्यो प्रदर्शनको पर्खाइमा प्रतिक्षा गरिरहेकाे थियाे। जुन चीनले हंककङका प्रदर्शनकारीहरूविरुद्ध कडा पुलिस कारबाहीले अन्तर्राष्ट्रिय कानून अकर्षित हुन्छ भनेर राम्ररी बुझेको थियो।  जबकि चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिनपिङले राज्य विरोधी तत्वहरूको हड्डी भाच्ने कुरा स्पष्ट रूपमा टिप्पणी गरेका थिए । हंककङका प्रदर्शनकारीविरूद्द डिसेम्बर २०१९ मा पहिलोपल्ट यस्ताे टिप्पणी उनले गरेका थिए।

हंककङमा बिरोधका विभिन्न क्षेत्रमा प्रभावहरू परेका छन्। यद्यपि यी विकासहरूले चीनमा आन्तरिक र बाह्य दुवै पक्षमा पार्ने प्रभावको अझ महत्त्व छ। हंककङमा प्रदर्शनको अवधि र गहनताले चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टी र सरकारमा स्पष्ट रूपमा प्रभाव पारेको छ। चिनियाँ सरकारले यो अनुमान गरेकाे थिएन कि हंककङमा विराेध प्रदर्शनले प्रत्यर्पण कानूनमाथि प्रश्न उठाउँछ।

यसबाहेक, हंककङका जनताद्वारा आधारभूत स्वतन्त्रता संरक्षणको लागि व्यक्त गरिएकाे भावनाको तीव्रताले चिनियाँहरूलाइ आश्चर्यचकित गरेकाे थियाे। चीनको कम्युनिष्ट पार्टी (सीपीसी) ले १९९७ मा हंककङलाइ अाफ्नाे कब्जामा लिएकाे थियाे। साेही तत्कालिन समयकाे दाैरान हंककङका जनता "एक देश, दुई प्रणाली" को लागी अभ्यस्त हुन्छन् र "एक देश, एक प्रणाली" को दिशामा सर्छन् भन्ने चीनलाइ लागेकाे थियाे। याे तब सम्भव हुन सकेन जब हंककङका बासिन्दाहरूलाइ ठूलो संख्यामा सडकमा अाए।

यसका साथै चिनियाँ मुख्य भूमि हंककङबाट निस्कने उखानहरूबाट पनि स्वतन्त्र हुन सकेको छैन, यहाँ सम्म कि चिनियाँ राज्यका प्रदर्शनकारीहरू, असमर्थित बासिन्दा र विदेशी चिनियाँ एजेन्टहरूले उक्साउने विषयमा पनि चीनले सोचेको थियो ।

उल्लेखनीय कुरा के छ भने चीनको कम्युनिष्ट पार्टी (सीपीसी) काे १९ अाैँ केन्द्रीय समितिकाे चाैथाे पूर्ण सत्र (बेइजिङ,३१ अक्टूबर २०१९) ले 'एक देश, दुइ व्यवस्था' काे सिद्धांतलाइ जिवन्त राख्दै हंककङमा दिगो समृद्धि र स्थायित्व कायम राखेकाे छ। मकाओ, र चीनको शान्तिमय एकीकरणलाइ बढावा दिएकाे छ।

हंककङ र मकाओ बेसिक कानून समितिका वरिष्ठ अधिकारी शेन चुन्याओ चौथो प्लेनमपछि प्रेस सम्मेलनका वक्ताहरू मध्ये एक थिए। उनले भने,'चिनवास हंककङका नेतालाई नियुक्त गर्ने र बदल्ने प्रणालीलाई परिपूर्ण गर्न चाहन्छ।

बीबीसीले लेखेकाे समाचारलाइ उदाहरणकाे रूपमा प्रस्तुत गर्दै प्रेस सम्मेलनमा शेनले भनेका थिए कि "निश्चय नै" विरोध प्रदर्शनको बिषयवस्तुमा छलफल भएको थियो र जसमा भनिएकाे थियाे कि नेताहरूले केन्द्र सरकारको संयन्त्र नियुक्त गर्ने र हटाउने साथै हंककङका प्रमुख कार्यकारी अधिकारीसहित अन्य सुधार गर्ने तरिकाहरूमा छलफल गरे"। प्रमुख अधिकारीहरूले "बेइजिले यस क्षेत्रमा केन्द्र सरकारको प्रणाली सुधार गर्नेछ" भनेर थपे। यसले चीनको सन्  १९९७ मा पेश गरेको आधारभूत कानून र शासन प्रणालीलाई निरन्तरता दिन चीनको प्राथमिकताको बारेमा धेरै कुरा गर्छ।

आयातको दाेस्राे आधार याे छ की सीपीसीले अन्तराष्ट्रिय समर्थनकाे कल्पना गरेन, जुन हंककङमा प्रदर्शनकारीलाइ प्रभावित गर्न सक्थ्याे।  नतिजा स्वरूप, सीपीसीले हंककङमा शासन गर्न आधारभूत कानूनको सीमाना तोड्न हिचकिचाएको छ, प्रदर्शनकारीहरुलाई पराजित गर्न बल प्रयोग गर्न। पार्टी नेतृत्वले गरेका कथनहरूको पढाइले पार्टी लाइन क्रैडाउनमा ढिलो हुनुपर्ने कुरा औंल्याउँछ।

यस निर्णयले चिनियाँ नेतृत्वको सतर्क दृष्टिकोणको बारेमा नकारात्मक संकेत पनि पठाएको छ जब यो लोकप्रिय विराेध हाे। चीनको शिनजियांग र तिब्बतमा लोकप्रिय छूटको कारोबार गर्ने तरिकाले क्रूर शक्तिको प्रयोग देखेको छ।

आन्तरिक रूपमा, प्रदर्शनले चीनको वित्तीय राजधानी हंककङमा असर पारेको छ, जुन अलिबाबा जस्ता शीर्ष चिनियाँ कम्पनीहरु आईपीओएस शुरू गर्न प्रमुख स्टॉक बजार हो हंककङ। यो शब्दको शीर्ष गैर-मेलल्याण्ड युआन क्लियरिङ सेन्टर पनि हो।

विरोध सुरु भएदेखि, पर्यटन झन्डै आधा रह्यो, जसले खुद्रा बिक्रीसमेत घटेकाे छ।  हंककङमा अन्तर्राष्ट्रिय वित्त र घर जग्गा असीमित समयको समयसीमा हो, तर हंककङले पछिल्लो क्वार्टरमा एक दशकमा द्रुत समयको मन्दीमा प्रवेश गर्‍यो। यी चिन्ताजनक संकेतहरू हुन् र मुख्य भूमि चीन स्पष्ट छ की हंककङकाे सम्बन्ध सबैभन्दा ठुलाे छ।

बाह्य रूपमा, प्रदर्शनले अमेरिकासँगको सम्बन्धमा प्रभाव पारेको छ। राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको नेतृत्वमा अमेरिकाले २०१९ नोभेम्बरकाे अन्त्यमा हंककङमा प्रदर्शनकारीहरूलाई सहयोग पुर्‍याउन दुई विधेयकमा हस्ताक्षर गर्यो।

"हंककङकाे मानवाधिकार र लोकतन्त्र ऐन," जसमा अमेरिकी विदेश विभागले प्रमाणित गर्नकाे लागि ४१७ मत ल्यायो भन्ने प्रमाणित गर्नका लागि हंककङमा आफ्नो खास अमेरिकी व्यापारिक विचारलाई कायम राख्न पर्याप्त स्वायत्त छ।

त्यो पदनाम अन्तर्गत यो क्षेत्र चीनमा लगाईएको शुल्ककाे अधीनमा छैन। विधेयकले हंककङमा मानव अधिकार दुरुपयोगका लागि जिम्मेवार व्यक्तिहरूमाथि प्रतिबन्ध लगाउने सम्भावना पनि रहेकाे छ। 

दोस्रो विधेयक हंककङ पुलिसलाई टियर ग्यास र रबर बुलेट जस्ता बारुदको बिक्रीमा रोक लगाउँछ।हंककङलाइ विशेष स्थिति गुमाउनु देशकाे अर्थतन्त्रलाई ठूलो चोट पुर्‍याउनु हाे, जुन चलिरहेको अशान्तिका कारण मन्दीमा पुगेको छ।

हंककङको विरोध प्रदर्शनले अर्को प्रभाव पारेको छ। हंककङमा विराेधका नारा शहरमा रहेकाे विभिन्न कलेजमा पुगेकाे छ। यी आन्दोलनले अन्तर्राष्ट्रिय व्यवसायलाई पनि चुनौती दिएका छन र विदेशी सरकारहरूको साथसाथै कट्टरपन्थी वैचारिक धारणाको राजनीतिज्ञलाई पनि आकर्षित गरेको छ।

यस धारणाको महत्वपूर्ण तथ्य यो हो कि चीनले हंककङको प्रदर्शनको पक्षमा बोल्नेहरूको बिरूद्ध उभिनका लागि 'मित्रवत' देशहरू र उनीहरूको संस्थाहरूमा सहयोग पुर्‍याउन आफ्नो चालको उपयोग गर्दै छ। यो सफलताको एक डिग्री छ, तर ठूलो मुद्दा बाँकी छ। चिनियाँ राज्यको विभिन्न क्षेत्रमा स्पष्ट रूपमा एक चुनौती छ। हंककङकाे विराेध प्रदर्शन त्यति छिटाे हराउने छैनन्।

यस अनुभवबाट के स्पष्ट हुन्छ भने जब सम्म सीपीसीले हंककङमा असहमतिलाई कसरी समाधान गर्ने भनेर आफ्नो सोचाइ बदल्दैन, समस्या हट्दैन। अझ, हालसालै भएको व्यवस्थापिकाको चुनावमा प्रजातन्त्र समर्थक उम्मेदवारहरूले ठूलो जीत हासिल गरेपछि अवस्थालाई सम्हाल्न गाह्रो भएकाे छ। चीनको लागि यो नयाँ चुनौतीको रूपमा वास्तविक चुनौती हो।