काठमाडाैँ – पछिल्लाे ५९ वर्षदेखि गिलगित-बाल्टिस्तान (जीबी) सहित पाकिस्तान प्रशासित क्षेत्र कश्मीर (पीओके) माथि पाकिस्तानका मानिसहरूलाइ एउटा गोप्य सम्झौताको बारेमा जानकारी थिएन। जसले त्याे क्षेत्रकाे राजनीतिक नियन्त्रण र शासनको निर्णय गर्थ्याे जहाँ उनहीहरू बस्थे। अब पीओके र जीबीका निर्वासित नेताहरूले इस्लामाबादद्वारा सबैभन्दा ठूलो विश्वासघातको भावना महसुस गरिरहेका छन्।जुन १९४९ मा तीन पार्टीहरूबीच कथित तरिकाले हस्ताक्षर गरिएको 'कराची सम्झौता' मार्फत आएको थियो।

पीओकेका संस्थापक अध्यक्ष सरदार इब्राहिम खान, जम्मू काश्मीर मुस्लिम सम्मेलनका प्रमुख चौधरी गुलाम अब्बास र पाकिस्तान सरकारका प्रमुख प्रतिनिधि मुश्ताक गुरमानीको 'जाली हस्ताक्षर' भएको गोप्य सम्झौताले गिलगित-बल्टिस्तानमाथि जबरजस्ती कब्जा गरेको कुरा छलले खुल्याे। नासिर अजीज खान, निर्वासित नेता र संयुक्त कश्मीर पीपुल्स नेश्नल पार्टी (यूकेपीएनपी) का प्रवक्ता, जीबीमा एक प्रमुख राजनीतिक संगठन थियाे।

पाकिस्तानको जासूस एजेन्सी इन्टर-सर्विसेज इंटेलिजेंस (आईएसआई) वर्षौंदेखि बिरोधमा रहेको नासिर खान र उनको पार्टीका प्रमुख शौकत काश्मिरी अहिले स्विजरल्याण्डको राजधानी बर्नमा बस्छन्। आइएएनसँग कुरा गर्दै नासिर खानले भने कि बल्टिस्तानको स्थिति, पाकिस्तानले ओगटेको ठूलो काश्मिरको ठूलो हिस्सा हो, दयनीय छ।"इस्लामाबादको आदेशमा चिनियाँ कम्पनीहरूले सुनको धातुसहित प्राकृतिक स्रोतहरू लुटिरहेका छन्। आईएसआईले जनतालाई यातना दिएका छन् र अपहरण गरीरहेका छन। स्रोतको त्यस्तो बिरानो लुटको बिरूद्ध आवाज उठाउनका लागि।

"अनुसूची ४ को आतंकवाद ऐन अन्तर्गत, मानिसहरूलाई आफ्नो ठाउँबाट बाहिर जान अनुमति छैन। जीवन यापन गर्ने आधारभूत जनताको पहुँचबाट धेरै टाढा छ जसलाई कुनै समय पाकिस्तान सरकारले चन्द्रमाकाे वचन दिएका थिए," नासिर खानले बर्नबाट फोनमा भने। १९४९ को कराची सम्झौता (पीओके) मा, दस्तावेजमाथि अहिले जीबी र पीओकेबीच छलफल भइरहेको छ, नासिर खानले भने कि यो दशकौंसम्म पाकिस्तानको लागि सबैभन्दा खराब गोप्य सम्झाैता रह्याे। किनभने यसले इस्लामाबादलाई स्टिल्टद्वारा जीबीमा ठूलो रणनीतिक जग्गा कब्जा गर्न सहयोग पुर्‍यायो।

"कथित आजाद काश्मिर (पीओके) को बदलामा, पाकिस्तानले ९० प्रतिशत कश्मीरमाथि कब्जा गर्यो। संस्थापक राष्ट्रपति (पीओके) सरदार इब्राहिमले हाम्रा नेताहरूलाई सम्झौतामा हस्ताक्षर नगर्ने भनेको थियो। उनको हस्ताक्षर मुहम्मद दीन तासीरले बनाएका थिए। , पंजाबका पूर्व राज्यपाल सलमान तासीरका बुबा।

"दशकौंदेखि कसैलाई पनि यस सम्झौताको बारेमा थाहा थिएन। कसैले यस सम्झौताको बारेमा कश्मीरमा थाहा थिएन। पाकिस्तानले छल गरेर हाम्रो जग्गा कब्जा गर्यो भनेर कसैलाई थाहा थिएन," जीबीका मान्छेहरु हरेक चरणमा ठग्छन् भन्ने महसुस गर्ने नासिर खान भन्छन्।  दस्तावेजहरूले अब खुलासा गर्यो कि कराची सम्झौता २८ अप्रिल १९४९ मा कश्मीर मामिला सम्हाल्ने पाकिस्तानका तत्कालीन मन्त्री मुश्ताक गुर्नामी, पीओकेका अध्यक्ष सरदार इब्राहिम र अखिल जम्मू-कश्मीर मुस्लिम सम्मेलनका प्रमुख चौधरी गुलाम अब्बासबीच हस्ताक्षर भएको थियो। याे सम्झौतालाई सरकारले १९९० को दशकसम्म गोप्य रूपमा राखेको थियो। १९४९ मा जब गोप्य सम्झौतामा तीन पक्षहरूबीच हस्ताक्षर भएको थियो, तब पनि मिडियामा रिपोर्ट गरिएको थिएन।

सन् १९९० मा पीओकेको उच्च अदालतले गिलगित र बाल्टिस्तानको फैसलामा यो सम्झौता पहिलोपटक बाहिर ल्याएकाे थियो। पछि यसलाइ २००८ मा पीओकेको संविधानको परिशिष्टमा प्रकाशित गरिएकाे थियाे। सरल शब्दहरुमा भन्नुपर्दा, जीबीका मानिसहरूले पाकिस्तान सरकारले ५९ बर्षसम्म सम्झौतालाई बेवास्ता गरी धाेखा दिएर राखेका थिए। उपमहाद्वीपमा भएको भर्खरको घटनाक्रम तथा भारत र पाकिस्तानबीच बढेको तनावको कारण चिन्तित नासिर खानले भने कि सशस्त्र सेनाहरू (पाकिस्तानको) उत्तर पश्चिमी सीमानाबाट पीओके नजिकको पूर्वी सीमातर्फ सर्दै छन्।

उनले भने,'हामीलाई डर छ कि हाम्रो भूमिमा अर्को डरलाग्दो लडाई लडिनेछ। पाकिस्तानमा भएका घटनाहरू वास्तवमै भयंकर छन्। हामीलाई डर छ कि आईएसआईले हाम्रो जनतामा चिसो रक्तपात आतंकको अर्को झण्डा निकाल्नेछ।' शौकत काश्मिरीको बारेमा, जीबीका लोकप्रिय नेता, नासिर खानले खुलासा गरे की १९९९ पछिदेखि, लगभग दुई दशकदेखि शाकौत निर्वासनमा बाँचिरहेका छन्।