जेदुन चोइकी न्यिमा ११ औं पञ्चेन लामा हराउन सक्ने
काठमाडौं । सन् १३८५ औं वंशका पञ्चेन लामा एक प्रमुख आध्यात्मिक अधिकारी हुन् । उनलाई तिब्बती बौद्ध धर्मको जेलुग सम्प्रदायको दोस्रो उच्चतम धार्मिक व्यक्तित्वको रूपमा मानिन्छ ।
पञ्चेन लामा वंश १३८५ का हुन् । तिब्बती बौद्ध धर्मका दुई उच्चतम नेताहरूको बीचमा यस्तो चाखलाग्दो सम्बन्ध बनाइएको थियो कि तिनीहरू प्रत्येकले एक अर्काको पुनर्जन्म चिन्न मद्दत गर्छन् र एक अर्काको आध्यात्मिक मार्गनिर्देशनको रूपमा काम गर्छन् ।
दलाई लामा र पञ्चेन लामा उच्चतम व्यक्तित्व थिए र तिब्बतीहरूमा असमान प्रशंसाको आनन्द उठाए । प्रत्येक क्रमिक पञ्चेन लामा वंशले तिब्बती बौद्ध धर्मको समृद्ध र अद्वितीय संस्कृतिलाई पुनर्जीवित गर्न र संरक्षण गर्न महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ ।
तीमध्ये सबैभन्दा साहसी र सक्षम १० औं पञ्चेन लामा, चोइके ग्यालत्सेन थिए, जसले तिब्बतको सबैभन्दा गाह्रो समयमा दृढ र निडर भई आफूलाई प्रतिबद्ध गरे ।
उनले निडर भएर चिनियाँ कम्युनिष्ट नेताहरूको सामना गरे र दमनकारी चिनियाँ कम्युनिष्ट शासन अन्तर्गत धार्मिक स्वतन्त्रताको संरक्षण र संरक्षणमा ठूलो योगदान पुर्याए ।
यद्यपि उनलाई तिब्बतीहरुमध्ये उच्च राजनीतिक व्यक्तित्वको उपाधि दिइए पनि उनले कहिले पनि सामान्य तिब्बतीहरुको हित र कल्याणको लागि संघर्ष गर्न छोडेनन् ।
तिब्बती पठारको स्वर्गीय सुन्दरता तिब्बतीहरूको परामर्श नगरि विकासको नाममा खस्कियो र नष्ट भयो भने चोइक्य ग्यालत्सेन तिब्बती संस्कृतिलाई उन्मूलनको दिशामा देखेर निराश भए ।
र त्यसपछि उनले चिनियाँ अधिकारीविरूद्ध एकदम सीधा र आलोचनात्मक टिप्पणी गरेका छन्, "चिनियाँ सरकारले विकास भन्दा बढी विनाश ल्याएको छ" ।
उनले तिब्बती पठारका तीनै परम्परागत क्षेत्रको भ्रमण गरे र तिब्बतीहरूमा चिनियाँहरूले लगाएको सांस्कृतिक प्रभाव देखेर उनी दु: खी भए । तिब्बती पठारमा विस्तृत रूपमा यात्रा गरेको आफ्नै अनुभवको आधारमा उनले ७० हजार चरित्र याचिका चिनियाँ प्रधानमन्त्री माओत्सेतुङलाई बुझाए ।
जसमा तिब्बती संस्कृतिविरूद्ध नरसंहारको चिनियाँ उपनिवेशवादी प्रथा, र व्यवस्थित दमनकारी नीतिले शान्तिप्रेमी तिब्बतीहरुलाई दबाउने विषयमा आलोचना गरेका छन् ।
उनको याचिका तिब्बतको चिनियाँ कट्टर नीतिहरूमा सबैभन्दा विस्तृत आक्रमण भएको मानिन्थ्यो । यसलाई चिनियाँ नेतृत्वको बिरूद्ध विषाक्त बाणको रूपमा हेरिएको थियो ।
त्यस्तै, १० औं पञ्चेन लामालाई चिनियाँ विरोधी भएको आरोप लगाइएको थियो र तिब्बतमा क्रान्तिकारी, अलगाववादी र चिनियाँ शासनको लागि खतराको लेबल लगाएको थियो । जसका कारण उनलाई चिनियाँहरूले १४ वर्षको लागि जेलमा राखे । जसका कारण ११ औं पञ्चेन लामाको पुनर्जन्म हुनेमा आशंका उत्पन्न भएको छ भने हराउनसक्ने चिन्ता व्यक्त गरिएको छ ।
