काठमाडौं । जनत समाजवादी पार्टी(ठाकुर समूह) संग सहमतिपश्चात् मन्त्रिपरिषद्ले ‘नेपाल नागरिकता ऐन २०६३ संशोधनसम्बन्धी अध्यादेश’ ल्याउने निर्णय गरेको छ ।

मन्त्रिपरिषद्को बिहीबार बसेको बैठकले ‘जन्मसिद्ध’ नेपाली नागरिकता लिएका व्यक्तिका सन्तानलाई वंशजका आधारमा नागरिकता दिने गरी अध्यादेश स्वीकृत गरेको हो। त्यस्तै बाबुको पहिचान नभएका सन्तानलाई आमाका नामबाट वंशजका आधारमा नागरिकता दिइने प्रावधान पनि अध्यादेशमा समेटिएको छ।
 
कानुन, न्याय तथा संसदीय मामिलामन्त्री लीलानाथ श्रेष्ठले मन्त्रिपरिषद्बारा सो अध्यादेशसहित तीनवटा अध्यादेश स्वीकृत भई राष्ट्रपति कार्यालय पठाइएको बताए। 

प्रधानमन्त्री ओलीनिकट मानिएका एक मन्त्रीले अध्यादेशलाई स्वाभाविक भन्दै मधेसका मागलाई सम्बोधन गर्न ल्याइएको टिप्पणी गरे । उनले यसलाई राजनीतिक घाटा–नाफाका रूपमा नहेर्न पनि आग्रह गरे । ‘संविधानले नै जन्मसिद्धका सन्तानलाई वंशजका आधारमा नागरिकता दिने भनेको छ, नागरिकता विधेयक प्रतिनिधिसभामै विचाराधीन भएका कारण संविधानले प्रत्याभूत गरेका अधिकारबाट नागरिकलाई वञ्चित गर्नु हुँदैन भनेर अध्यादेश ल्याइएको हो,’ ती मन्त्रीले भने, ‘बुझाइ र व्याख्या हरेकका आ–आफ्ना हुन सक्छन्, जसरी बुझे पनि संविधानको पालना गर्न अध्यादेश ल्याइएको हो ।’ जसपाले उठाउँदै आएका मागलाई पनि अध्यादेशले सम्बोधन गरेको ती मन्त्रीले बताए ।

कानुनमन्त्री श्रेष्ठले संसद् चल्ने अवस्था नदेखेर नै समस्या समाधान गर्न अध्यादेश ल्याउनुपरेको बताए ।

‘संसद् चल्न सक्ने अवस्था देखिँदैन, हामी मानसिक विभाजनमा छौं, यसमा राष्ट्रियताको पनि सवाल उठेको छ,’ श्रेष्ठले भने, ‘एकातिर यस्तो छ, अर्कातिर संविधानमै जन्मसिद्धका छोराछोरीले वंशजको नागरिकता पाउने व्यवस्था छ तर नागरिकता नहुँदा उनीहरू जग्गाजमिनको स्वामित्व, विदेश भ्रमण, बैंकमा खाता खोल्नेलगायतका सुविधाबाट वञ्चित छन्, यी कारणले गर्दा अध्यादेशबाट सम्बोधन गर्नुपरेको हो ।’ सरकारले बाबुको पहिचान नभएका नेपाली महिलाका सन्तान र जन्मसिद्धका छोराछोरीलाई वंशजको नागरिकता दिनेसम्बन्धी अध्यादेश स्वीकृत गरेर राष्ट्रपति कार्यालय पठाइएको उनले बताए ।

संविधानको धारा ११ को उपधारा ३ मा यो ‘संविधान प्रारम्भ हुनुभन्दा अघि जन्मको आधारमा नेपाली नागरिकता प्राप्त गरेको नागरिकको सन्तानले बाबु र आमा दुवै नेपालको नागरिक रहेछन् भने निज बालिग भएपछि वंशजको आधारमा नेपालको नागरिकता प्राप्त गर्न सक्छ’ भन्ने लेखिएको छ । त्यस्तै, उपधारा ४ मा आमा र बाबुको पहिचान नभएको तर नेपालमा फेला परेको नाबालक बाबुआमाको पहिचान नखुलेसम्म वंशज र उपधारा ५ मा बाबुको ठेगान नभएको तर नेपाली आमाबाट जन्मेको सन्तानलाई पनि वंशजकै आधारमा नागरिकता दिइने उल्लेख छ । अरू विषयमा राष्ट्रिय सहमति हुनुपर्ने, सर्वोच्च अदालतबाट पनि यससम्बन्धी आदेश आएका विधेयकका विषय पछि टुंगो लाग्ने मन्त्री श्रेष्ठले बताए ।

खासगरी जनता समाजवादी पार्टी (राजपा) समूहका महन्थ ठाकुर र राजेन्द्र महतोको शुझबुझका कारण नागरिकतासम्बन्धी अध्यादेश आउन सफल भएको जानकारहरू बताउँछन।