डेमोक्रेटिक रिपब्लिक अफ कंगोको सरकारले चिनियाँ लगानीकर्ताहरुसँग खनिज अनुबन्धको विस्तृत जाँचको भागको रुपमा ६ अर्ब डलरको ‘खनिजहरुको लागी आधारभूत संरचना’ सम्झौता समीक्षा गरिरहेको छ।

राष्ट्रपति फेलिक्स त्सेसेकेदीले गत मे महिनामा केहि खनन अनुबन्धहरुको समीक्षा गर्न सकिने वताएका थिए । उनीहरुबाट कंगोलाई पर्याप्त फाइदा नहुने भएकाले त्यसो गर्न लागिएको उनले वताएका थिए । जो कोबाल्टको विश्वको सबैभन्दा ठूलो उत्पादक र अफ्रिकाको तामाको अग्रणी खानी हो।

उनको सरकारले यस महिना चीन मोलिब्डेनम (६०३९९३ एसएस) को विशाल टेन्के फुन्गुरुमे तामा र कोबाल्ट खानीमा रहेको भण्डार र स्रोतहरुको पुनर्मूल्यांकन गर्न र ‘आफ्नो अधिकारको उचित दाबी गर्न’ आयोग गठन गरेको घोषणा गरेको थियो।

काजादीले एक अन्तर्वार्तामा भने–‘२००७ को चिनियाँ सरकारी स्वामित्वको फर्म सिनोहाइड्रो कर्पोरेशन र चाइना रेलवे ग्रुप लिमिटेडसँगको सम्झौता  पनि निष्पक्ष र प्रभावकारी भएको सुनिश्चित गर्नको लागी समीक्षा भैरहेको छ।’

सिनोहाइड्रो र चीन रेलवे हाल सम्म यस विषयमा कुनै टिप्पणी दिएको छैनन् । सिनोहाइड्रो र चाइना रेलवेको बहुमतको स्वामित्वमा रहेको कंगोको सिकोमाइन कपर एण्ड कोबाल्ट संयुक्त उद्यमका उपमहानिर्देशक एली त्शिंगुलीले टिप्पणीको अनुरोधको जवाफ दिएनन्।

फेलिक्स त्सेसेकेदी को पूर्ववर्ती सरकार, जोसेफ काबिला, सिनोहाइड्रो र चीन रेलवे संग सम्झौता अनुसार तहत सैको माइन  उद्यम मा ६८ प्रतिशत हिस्सेदारीको सट्टा सडक र अस्पताल निर्माण गर्न सहमत भएको थियो ।

सम्झौताले काबिलाको देशको विकास योजनाको एउटा महत्वपूर्ण हिस्सा बनेको थियो, तर आलोचकहरु भन्छन् कि प्रतिज्ञा गरिएका पूर्वाधार परियोजनाहरु मध्ये केहि मात्र पूरा भएको छ र पारदर्शिता को कमीको बारेमा गुनासो गरेका छन्।

‘विगतमा केही प्रशासनिक मुद्दाहरु थिए’ उनले भने भने–‘हामीलाई सम्झौताको बारेमा थप स्पष्टता चाहिन्छ।’ कुनै पनि लगानीकर्ताहरुलाई धम्की दिने विषय होइन र सरकारले आफैं चिनियाँहरुसँग घनिष्ठ साझेदारीमा समीक्षा गरिरहेको उनले वताएका थिए।

कंगो चैम्बर्स अफ माइंसका अनुसार चिनियाँ लगानीकर्ताहरुले कंगोको खनन क्षेत्रको लगभग ७० प्रतिशत नियन्त्रण  गर्दछन्  । त्सिसेकेदीले मेमा समीक्षा घोषणा गरे पछि, केहि विश्लेषकहरुद्वारा पश्चिमी दबाबको लागि चिनियाँ कम्पनीहरुलाई पछ्याउन यो कदम लिएको भनिएको छ । कंगोका लागि चीनका राजदूतले चेतावनी दिए कि देश ‘प्रमुख शक्तिहरु बिच युद्धको मैदान हुनु हुँदैन।’

रिजर्भको पुनर्मूल्यांकन गर्नको लागी सरकारी आयोगको गठनको बारेमा एक अनलाइन ब्रीफिंगमा सोधिएको प्रश्नमा, चीन मोलिब्डेनमका अध्यक्ष युआनले दुवै पक्षहरु विचमा संचार भैरहेको जनाए । “दुवै पक्ष  सम्झौता भित्र समस्याको ठीक ढंगबाट समाधान गर्नका लागि विश्वस्त छन्,” उनले भने।
 
आईएमएफ सम्झौता
काजादीले अटलांटिक तटमा गहिरो समुद्री केला बन्दरगाह को विकासको लागि दुबई राज्य स्वामित्ववाला बन्दरगाह संचालक डीपी वर्ल्डसँग कंगोको सम्झौतामा परिवर्तनको बारेमा शुक्रवार रायटर लाई फलो–अप टिप्पणी मा नयाँ विवरण प्रदान गराए ।

काजादीले भने कि परियोजनामा राज्यको हिस्सा, जसको लागत १ बिलियन डलर भन्दा बढी अनुमान गरिएको छ, ३० प्रतिशतबाट ३४ प्रतिशतसम्म बढेको छ र कंगोलाई तिर्ने रोयल्टी दर ५ प्रतिशतबाट १५ प्रतिशतसम्म बढेको छ।

सम्झौता २०१८ मा हस्ताक्षर भएको थियो तर निर्माण अझै सुरु भएको छैन। यसबाहेक, काजादीले भने कि उनी आईएमएफको कंगोको लागी १ दशमलव ५ अर्ब डलरको तीन बर्षे कार्यक्रमको सबै शर्तहरु पूरा भएको पुष्टि गर्न अर्को महिनाको समीक्षाको अपेक्षा गर्दछन् । “यसमा कुनै शंका छैन कि समीक्षा सफल हुनु पर्छ र डिसेम्बरमा एक नयाँ वितरणको लागी नेतृत्व  हुन्छ,“ उनले भने, जसमा २००  मिलियन भन्दा बढीको अर्को वितरण विदेशी मुद्रा कोषको बलियो बनाउनको लागी प्रयोग गरीनेछ।

यसैबीच, सरकारले १०२१  लाख, विशेष आहरण अधिकार (१.४५ बिलियन डलर) को आधा, उपयोग गर्ने योजना बनाएको छ – आईएमएफको आफ्नै मुद्रा – कंगोलाई थप रिस्जर्ब वृद्धि गर्नको लागी छुट्याइएको छ, उनले भने।

उनले भने कि बाँकी को एक ठूलो हिस्सा कंगोको अर्थव्यवस्था विविधीकरणको लागी एक लगानी कोष शुरू गर्नको लागी प्रयोग गरीनेछ। यसले कृषि वा उर्जा उत्पादन जस्ता नयाँ प्रकारका क्षेत्रहरुमा नयाँ परियोजनाहरु लागू गर्ने छ,“ काजादीले भने।