काठमाडौं । तालिबानको नियन्त्रणमा रहेको काबुलमा अफगानी महिलाहरुलाई व्यापक दमन गर्न थालिएको छ । तर, पनि आफ्नो अधिकारका लागि अफगान महिलाहरुले सेप्टेम्बर ३ मा काबुलमा  प्रदर्शन गरेका हुन् ।

अफगानिस्तानका महिला कार्यकर्ताहरुको एक समूहले शुक्रबार तालिबान नियन्त्रित काबुलमा समान अधिकार र राजनीतिक जीवनमा पूर्ण सहभागिताको माग गर्दै विरोध प्रदर्शन गरेका छन् ।

जोखिमको बावजूद‌ महिला राजनीतिक सहभागिता नेटवर्क भनिने एउटा समूहले अफगानिस्तानको अर्थ मन्त्रालयको अगाडि सडकमा जुलुस निकालेर अफगानिस्तान सरकारमा संलग्नताको माग गर्दै संवैधानिक कानूनको आह्वान गर्दै नारा लगाएका हुन् ।

उग्रवादी समूह सरकार गठनको बारेमा आन्तरिक छलफलमा संलग्न छन्, तर पहिले नै संकेत गरिसकेका छन् कि कामकाजी महिलाहरु घरमा रहनु पर्छ, र उग्रवादीहरु केहि उदाहरणहरुमा महिलाहरुलाई आफ्नो कार्यस्थल छोड्न आदेश दिएका छन् ।

तालिबान नेताहरु सार्वजनिक रुपमा जोड दिन्छन् कि महिलाहरु समाजमा एक प्रमुख भूमिका खेल्नेछन् र शिक्षा मा पहुँच पाउनेछन् । तर समूहको इस्लामिक मूल्यहरुको व्याख्याको पालनको बारेमा सार्वजनिक बयान दुई दशक पहिले तालिबान शासन को कठोर नीतिहरुमा फिर्ता आउनेछ भन्ने डर पैदा भएको छ ।

केहि अफगान महिलाहरु पहिले नै आफ्नो सुरक्षाको लागि घरमा बस्दै छन् । महिलाहरुले सेप्टेम्बर २, २०२१ मा हेरात शहरमा आफ्नो अधिकारका लागि प्रदर्शन गरेका थिए।

अफगानिस्तानको पश्चिमी शहर हेरातमा महिलाहरुले यस्तै प्रदर्शन गरेपछि काबुलमा प्रदर्शन भएको हो। त्यो आन्दोलनमा महिलाहरुले एउटा ठूलो चिन्ह बोकेर लेखेका थिए, “महिलाहरुको समर्थनबिना कुनै पनि सरकार लामो समय सम्म टिक्न सक्दैन। हाम्रो मागः शिक्षाको अधिकार र सबै क्षेत्रमा काम गर्ने अधिकार ।”

हेरात प्रदर्शनमा एक प्रदर्शनकारी लीना हैदारीले भनिन्, “तालिबानको शासनमा महिलाहरुको अधिकार र उपलब्धिहरु, जुन हामीले २० बर्ष भन्दा धेरै समयसम्म लडेका छौं त्यसलाई बेवास्ता गर्नु हुदैन”।

तालिबान शासन अन्तर्गत सुरक्षालाई लिएर बढ्दो डरको बीचमा विरोध प्रदर्शन भएको हो। एक प्रमुख अफगानिस्तान कार्यकर्ताले भनिन् कि उनी प्रत्यक्ष धम्कीको कारण हेरात प्रदर्शनमा भाग लिएनन् ।

गत महिना तालिबानका प्रवक्ता जबीउल्लाह मुजाहिदले महिलाहरु आफ्नो सुरक्षाको लागि काममा जानु हुँदैन, समूहले अन्तराष्ट्रिय पर्यवेक्षकहरुलाई विश्वास दिलाउने कि उनीहरु अन्तिम पटक सत्तामा थिए भन्दा महिलाहरु प्रति सहिष्णु बताएका थिए । 

मुजाहिदले भने कि घरमा बस्न को लागी मार्गदर्शन अस्थायी हुनेछ, र समूह लाई यो सुनिश्चित गर्नको लागी महिलाहरुलाई एक अपमानजनक तरीकाबाट व्यवहार” वा “भगवानले नराम्रो, चोट पुर्याउन” को लागी बाटो खोज्न अनुमति दिनेछ । उनले स्वीकार गरे कि यो उपाय आवश्यक थियो किनकि तालिबानका सैनिकहरु परिवर्तन भइरहेछन् र प्रशिक्षित छैनन् ।

महिलाको भाग्यको चिन्ताले विश्व बैंकलाई उही दिन घोषणा गर्न प्रेरित गर्यो कि उसले नगद समस्यामा परेको देशलाई आर्थिक सहायता रोक्नेछ ।

अफगानिस्तानमा तालिबानको पुनरुत्थानको प्रारम्भिक महिनाहरुमा महिलाहरु समाज बाट झनै टाढा भईरहेका थिए र उत्पीडन र हमलाको निशाना बनेका थिए(मार्चमा तीन महिला पत्रकारहरुको हत्या भएको थियो ।

जुलाईको शुरुमा विद्रोहीहरु दक्षिणी शहर कान्दाहारको अजीजी बैंकको कार्यालयमा पसे र त्यहाँ कार्यरत नौ महिलाहरुलाई त्यहाँबाट बाहिर जान आदेश दिए। महिला बैंक टेलरहरुलाई भनिएको थियो कि पुरुष नातेदारहरु उनीहरुको ठाउँ लिनेछन् ।

शिक्षा र महिला अधिकारमा केन्द्रित एक गैर नाफामूलक एजेन्सी लर्नकी संस्थापक र कार्यकारी निर्देशक पश्ताना दुर्रानीले गत महिना भनेकी थिइन् कि उनी आफ्नो देशको लागि आँसु बगाइन् । उनले थपिन्, “हामी अहिले अफगानिस्तानको पतनको शोकमा छौं। केही समय , त्यसैले म धेरै राम्रो महसुस गरिरहेको छैन। यसको विपरित, म धेरै निराश महसुस गर्दैछु ।“

https://www.vox.com/22630912/women-afghanistan-taliban-united-states-war