काठमाडौं ।  अहिलेको समय ब्याट्रीबाट चल्ने सवारी साधनको हो, त्यसैले विश्वका हरेक देशले ब्याट्रीबाट चल्ने सवारी साधनको आयात, निर्माण र प्रयोग गर्ने प्रयास गरिरहेका छन् । ब्याट्रीबाट चल्ने सवारी साधन र गाडीको ब्याट्री उत्पादनमा चीन सबैभन्दा अगाडि छ तर भारतले अब यस क्षेत्रमा चीनलाई उछिनेछ । विश्वमा अग्रपंक्तिमा रहनेछ र यसमा जापानले भारतलाई सहयोग गरिरहेको छ ।

हाल अमेरिका, जर्मनी, इटाली, फ्रान्स, दक्षिण कोरियालगायत धेरै देशले ब्याट्रीबाट चल्ने सवारी साधनको निर्माणमा नेतृत्व लिने प्रयास गरिरहेको छ। तर विद्युतीय कारको ब्याट्रीको कुरा होस् वा विद्युतीय कार र हाइब्रिड कार बनाउने कुरा होस्, अहिले दुवै क्षेत्रमा चीनको वर्चस्व कायमै छ। चीनपछि जर्मनी, अमेरिका, जापान, फ्रान्स र दक्षिण कोरिया छन् ।  एक तथ्याङ्क अनुसार सन् २०१९ मा चीनमा ब्याट्रीबाट चल्ने सवारीको संख्या ३३ लाख थियो जुन अघिल्लो वर्षको तुलनामा ४६ प्रतिशतले बढेको हो । अहिले विश्वमा सबैभन्दा बढी विद्युतीय सवारी साधन भएको कुनै देशमा छ भने त्यो चीन हो । ब्याट्री वा विद्युतीय सवारी साधनमा अहिलेसम्मको सबैभन्दा ठूलो कमजोरी भनेको यी सवारी साधनलाई पूर्ण चार्ज हुन ८ देखि १२ घण्टा लाग्छ । यस्तो अवस्थामा एक सहरबाट अर्को सहर जाँदा वा सोही सहरमा लामो दूरीको यात्रा गर्दा गाडीको ब्याट्री सकिएमा आधा वा चौथाई चार्ज हुन कम्तीमा २ घण्टा लाग्ने छ। यो कठिनाईबाट बच्न भारतमा ब्याट्री स्वापिङको उपाय अपनाइँदैछ। यसैलाई मध्येनजर गर्दै होन्डा मोटर कम्पनीको सहकम्पनी होन्डा पावर प्याक इनर्जी इन्डिया प्रा.लि र हिन्दुस्तान पेट्रोलियम कर्पोरेशन लिमिटेडबीच भारतका सबै प्रमुख सहरमा ब्याट्री सेयरिङ सेवा सुरु गर्ने सम्झौता भएको छ ।  यो तीन पाङ्ग्रे र ई-रिक्शाहरूसँग ब्याट्री साझेदारीको साथ सुरु हुनेछ, जहाँ यी ब्याट्रीहरूलाई चार्ज गर्ने समय बचत गर्नका लागि पूर्ण रूपमा चार्ज सकिएको ब्याट्रीहरूलाई नयाँ पूर्ण चार्ज गरिएका ब्याट्रीहरूले प्रतिस्थापन गरिनेछ।

यहाँ ध्यान दिनु पर्ने कुरा यो हो कि होन्डा मोटर कम्पनीले कुनै पनि चिनियाँ कम्पनीसँग यस्तो सम्झौता गरेको छैन र भारतसँग मिलेर काम गर्न चाहन्छ। जापानले भारतलाई प्रवर्द्धन गरिरहेको छ किनभने उसलाई थाहा छ कि आगामी समयमा भारतले यस क्षेत्रमा चीनलाई उछिनेछ। भारत पनि यस क्षेत्रमा चीनलाई उछिन्न चाहन्छ । भारतको लक्ष्य सन् २०४० सम्ममा कार्बन शून्य यातायात प्रणालीको विकास गर्ने हो।  चीन जुनसुकै अवस्थामा पनि यस क्षेत्रमा अगुवा रहन चाहन्छ र सस्तो श्रमशक्तिका कारण विश्वमा प्रभुत्व जमाउन चाहन्छ तर बाँकी विश्वको क्षमतालाई हेर्दा भारतले ब्याट्री शेयरिङ क्षेत्रमा प्रविधि र व्यापार खोजिरहेको छ । भविष्यमा ब्याट्रीबाट चल्ने सवारी साधनको क्षेत्रमा अगाडि बढ्नको लागि ब्याट्री चार्जिङ र ब्याट्री सेयरिङ प्रणालीको पूर्ण विकास गरेको देश ब्याट्रीबाट चल्ने सवारी साधनको प्रयोग र निर्यातमा अगुवा हुने छ।

चीनले यस क्षेत्रमा आफ्नो पूर्वाधारलाई पनि सुदृढ त गर्ने छ तर थुप्रै विकसित देशहरू भारतसँग आफ्नो टेक्नोलोजी बाँड्न अगाडि आएका छन्, जसले पक्कै पनि भारतलाई फाइदा पुग्नेछ। जापानले आफ्नै ब्याट्री सेयरिङ टेक्नोलोजी प्रयोग गर्ने छ जसमा भारतमा निर्मित ब्याट्रीहरू होन्डाको चार्जिङ पोडमा हुनेछ। १.३ किलोवाटको पोर्टेबल ब्याट्री दुई पाङ्ग्रे, तीन पाङ्ग्रे सवारी साधनमा प्रयोग गरिने छ र लिथियम आयन ब्याट्री प्रयोग गरिनेछ।  ब्याट्री चार्जिङ र ब्याट्री स्वैपिङ स्टेशनहरूको माग आगामी दिनहरूमा द्रुत रूपमा बढ्नेछ, जुन तीव्रताका साथ मानिसहरूले भारतमा विद्युतीय सवारी साधनहरू प्रयोग गरिरहेका छन्।  ब्याट्री सेयरिङ र ब्याट्री स्व्यापिङले मानिसको समय बचाउने, विद्युतीय सवारी साधनको प्रयोगकर्ताको संख्यामा बृद्धि हुनुका साथै अन्य मुलुकमा यो प्रविधि निर्यात गरेर भारतले विद्युतीय सवारी साधनको क्षेत्रमा आफ्नो प्रभुत्व बढाउन सक्छ ।  विद्युतीय सवारी साधनको भविष्यलाई हेर्दा भारतमा २०२१ मा ३ लाख ब्याट्री सवारी साधनको बिक्री भयो, जसमा दुई पाङ्ग्रे र तीन पाङ्ग्रे सवारी साधनको ९० प्रतिशतभन्दा बढी हिस्सा रहेको थियो।  विद्युतीय कार, बस, ट्रकको बिक्रीले त्यो गति लिन सकेको छैन, तर ब्याट्री स्वापिङ र ब्याट्री सेयरिङ प्रविधिको पूर्वाधारमा वृद्धिसँगै विद्युतीय सवारी साधनको यो खण्डको बिक्री पनि बढ्नेछ ।