News विदेश

साइबर जासुसीको खतरा बढेपछि हुवावेमाथि विश्वव्यापी प्रतिबन्धको लहर 

साइबर जासुसीको खतरा बढेपछि हुवावेमाथि विश्वव्यापी प्रतिबन्धको लहर 

बेइजिङ । चिनियाँ प्रविधि कम्पनी हुवावेले सुरक्षा खतराको चिन्ताका कारण प्रमुख देशहरूमा आफ्नो टेलिकम प्रविधि र उपकरणहरूमा प्रत्यक्ष वा भर्चुअल प्रतिबन्धको सामना गरिरहेको छ। त्यहाँ हुवावेका उत्पादनहरूमा लुपहोलहरु रहेको र चीनले जासुसी उद्देश्यका साथै विदेशी कम्पनीहरूको बौद्धिक सम्पत्ति चोरी गर्न प्रयोग गर्न सक्ने बताइएको छ। 

अमेरिका र केही युरोपेली देशहरूले हुवावेका उपकरणहरूलाई बेइजिङको कम्युनिष्ट सरकारको जासुसीको माध्यमको रूपमा ब्याख्या गरेका छन्। केही देशहरूले हुवाबे र अर्को चिनियाँ टेक कम्पनी जेडटीईमाथि प्रतिबन्ध लगाउने लहर चलेको छ। अमेरिकाको नेतृत्वमा अभियानले अब चिनियाँ टेलिकम उपकरणहरू र प्रविधिहरू प्रतिबन्ध गर्न अरूलाई हौसला दिएको छ। हुवावेलाई चीनको सदाबहारको साझेदार पाकिस्तान सरकारबाट संवेदनशील जानकारी चोरेको आरोप लगाइएको थियो।

सन् २०१८ मा अष्ट्रेलियाले बढ्दो राष्ट्रिय सुरक्षा चिन्ताको बीचमा हुवावे ५जी नेटवर्कमा प्रतिबन्ध लगाएको थियो। अस्ट्रेलियाका गुप्तचर अधिकारीहरूले बेइजिङले अष्ट्रेलियाको हितविरुद्ध काम गर्न हुवावेलाई प्रयोग गर्न सक्ने आशंका गरेका थिए। यस्तै चिन्ता धेरै देशहरूले साझा गरेका छन्। सोही वर्ष बेलायतको नेशनल साइबर सेक्युरिटी सेन्टर (एनसीएससी) ले हुवावेबाट उत्पन्‍न हुने जोखिमबारे चेतावनी दिएको थियो। पछि बेलायतको राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकारले पनि हुवावे ईन्जिनियरिङ् अभ्यास र प्रक्रियाहरूमा 'महत्वपूर्ण कमीहरू' भएको पत्ता लगाएको छ। 

जसले बेलायतमा दीर्घकालीन जोखिम बढाउन सक्छ। सन् २०२० बेलायतले हुवावेको नयाँ उपकरण खरिद गर्न प्रतिबन्ध लगायो र सन् २०२७ सम्म कम्पनीको गियरहरू पूर्ण रूपमा हटाउने निर्णय गर्यो। हुवावेमा प्रतिबन्धपछि, तत्कालीन बेलायत डिजिटल सेक्रेटरी ओलिभर डाउडेनले भने, 'आज म पूर्ण रूपमा हटाउनको लागि स्पष्ट मार्ग तय गर्दैछु। हाम्रो ५जी नेटवर्कहरूबाट उच्च जोखिम विक्रेताहरूको हुवावे २०१४
देखि अमेरिकामा नाकाबन्दीको सामना गर्दै आएको छ। सन् २०१९ मा पूर्व अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले अमेरिकी कम्पनीहरूलाई हुवावेको सूचना र सञ्चार प्रविधि प्रयोग गर्न प्रतिबन्ध लगाएका थिए। 
'अमेरिकालाई विदेशी विरोधीहरूबाट जोगाउन' अमेरिकी कंग्रेसनल कमिटीहरू, फेडरल ब्यूरो अफ इन्भेस्टिगेशन (एफबीआई), र राष्ट्रिय सुरक्षा एजेन्सी (एनएसए) ले हुवावे र चिनियाँ सरकारबीचको घनिष्ठ सम्बन्धमा बारम्बार आपत्ति जनाएका छन्। जसलाई उनीहरूले अमेरिकी व्यवसायहरूका लागि सम्भावित राष्ट्रिय सुरक्षा जोखिम र खतराको रूपमा लिएका छन्। एक कंग्रेसनल रिपोर्टले चिनियाँ सरकारले हुवावे उपकरणहरू प्रयोग गरेर 'जासुसी वा तोडफोडको सम्भावित जोखिम' रहेको सुझाव दिएको छ। अब अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले हुवावे र जेडटीईलाई लाइसेन्स पाउनबाट रोक्ने कानुनमा हस्ताक्षर गरेका छन् ।

युरोपमा पनि अधिकांश देशले या त हुवावेमाथि प्रतिबन्ध लगाएका छन् वा त्यसको बारेमा निर्णय प्रक्रियामा छन्। फ्रान्सले दूरसञ्चार कम्पनीहरूलाई म्याद सकिएपछि सम्झौता नवीकरण नगर्न आग्रह गर्दै सन् २०२७ सम्म हुवावेका उपकरण र प्रविधिलाई चरणबद्ध गर्ने निर्णय गरेको छ। स्वीडेनका सुरक्षा निकायले सुरक्षा चिन्ताको कारण देखाउँदै हुवावेको सेवा अचानक बन्द गरेको छ। हुवावेले अदालतको निर्णयको विरोध गरेको छ। तर, स्विडेनी अदालतले हुवावेको निवेदन खारेज गर्‍यो। अनिश्चित रहेको जर्मनीले अन्ततः लन्डन, वाशिंगटन र पेरिसमा सामेल हुने छनोट गरेपछि चिनियाँ टेक दिग्गजले ठूलो झट्का पायो। बर्लिनले नयाँ आईटी कानूनहरूमा 'अविश्वसनीय' आपूर्तिकर्ताहरूको भूमिकालाई प्रतिबन्ध गरेर हुवावेलाई हटाएको छ। 

पोल्याण्ड, डेनमार्क रोमानिया, स्लोभेनिया, चेकिया, इस्टोनिया, लाटभिया, स्लोभाकिया, नेदरल्याण्ड र बुल्गेरिया जस्ता युरोपेली देशहरूले हुवावेलाई अस्वीकार गर्न अमेरिकासँग समझदारी पत्रमा हस्ताक्षर गरेका छन्। पोल्याण्ड, रोमानिया र डेनमार्कले पहिले नै हुवावेबाट दूरसञ्‍चार गियरहरु को खरीद को लागी भिटो को लागी कारबाही गरिसकेका छन्। नेदरल्यान्ड्सले हुवावेले अधिकारी, चिनियाँ असन्तुष्ट र देशका प्रधानमन्त्रीको फोन नम्बरमा पहुँच राख्न सक्ने डर छ। क्यानडा र न्युजिल्याण्डले पनि हुवावेलाई प्रतिबन्ध लगाएका छन्। 

चीनका लागि क्यानाडाका पूर्व राजदूत गाय सेन्ट-ज्याकले प्रतिबन्धलाई जायज ठहराए किनभने उनले हुवावेसँग देशको कानून अनुसार बेइजिङ सरकारसँग संवेदनशील सूचनाहरू साझा गर्नु बाहेक अर्को विकल्प नभएको बताए। जापान, ब्राजिल र भारत जस्ता अन्य प्रमुख देशहरूले पनि हुवावेलाई टेन्डरमा भाग लिनबाट प्रतिबन्ध लगाउने विचार गरिरहेका छन्।

विशेष