इस्लामावाद । पाकिस्तानमा पछिल्लो समय साम्प्रदायिक हिंसा तीव्ररुपमा वृद्धि भइरहेको छ।  स्थानीय इस्लामिक स्टेट फ्रान्चाइजीको उदय र पाकिस्तानको बरेलवी बहुमतबाट समर्थन प्राप्त गर्ने 'लाबैक' भनेर चिनिने कट्टरपन्थी र हिंसात्मक विरोध आन्दोलनको बढ्दो प्रभावले देशको साम्प्रदायिक हिंसामा नयाँ युग सुरु गरेको छ। जसमा अधिकांश दियोबन्दी समूहहरु सक्रिय छन्। 

तीन महिनाको अन्तरालमा दुईवटा घटनाले पाकिस्तानमा साम्प्रदायिक हिंसाको विकसित खतरालाई थप उजागर गरेको छ। ३ डिसेम्बर २०२१ मा पञ्‍जाबको सियालकोट जिल्लामा ईश्वर निन्दा गरेको आरोपमा श्रीलंकाका कारखाना प्रबन्धकको हत्या भयो। 

त्यसैगरी ४ मार्च २०२१ मा पेशावरको एक शिया मस्जिदमा बम विष्फोट भयो। जसमा ६० भन्दा बढीको ज्यान गएको थियो। दुवै घटनाले कट्टरपन्थी सुन्‍नी इस्लामवादी समूहहरू आफ्नो गहिरो साम्प्रदायिक विचारहरू पुष्टि गर्न रगतको होली खेल्‍न पनि तयार छन् भन्‍ने चिन्ताजनक संकेतहरू हुन्।

पाकिस्तानमा सुन्‍नी इस्लामवादी समूहहरूको धेरै स्पेक्ट्रममा साम्प्रदायिकता अहिले सामान्य छ। गैर-सुन्नी मुस्लिमहरूको घृणा कुनै समय देवबन्दी लडाकुहरूको माटो थियो, विशेष गरी लश्कर-ए-झांगवी। तर चिन्ताजनक रूपमा यो सुफी प्रेरित बरेलवी बहुसंख्यक तत्वहरूमा फैलिएको छ। 

सन् २०१७ देखि, तेहरिक-ए-लाबैक पाकिस्तान (वा लाबैक) भनिने बरेलवी समूह, एक कट्टरपन्थी राजनीतिक पार्टी र हिंसात्मक विरोध आन्दोलन गर्ने समूह हो। जसले धार्मिक संवेदनशीलताहरूमा ईश्वरनिन्दा र अन्य उल्लंघनको आरोप लगाएर समर्थकहरूलाई परिचालन गर्छ र साम्प्रदायिक हिंसाको घृणित कार्यहरू उक्साउन जिम्मेवार छ। 

लाबैकले सियालकोटमा हत्याको पछाडि भीडलाई उत्तेजित गर्‍यो। यसैबीच इस्लामिक राज्यको स्थानीय मताधिकार, सलाफी इस्लामिक राज्य खोरासान प्रान्त (आईएसकेपी), बलियो हुँदै गइरहेको छ। यसले पेशावर बम विष्फोटको दाबी गरेको छ जुन खैबर पख्तुनख्वा प्रान्तमा धेरै वर्षहरूमा भएको पहिलो ठूलो सिया विरोधी आक्रमण र देशको इतिहासमा सबैभन्दा खराब मध्ये एक हो।

पाकिस्तानमा साम्प्रदायिक हिंसा भड्काउन देवबन्दी, बरेलवी र सलाफी-प्रेरित समूहहरूको भूमिका मुख्य छ। यसले राजनीतिक साथै कानून प्रवर्तन, साम्प्रदायिक हिंसा समावेश गर्ने रणनीतिहरू पहिचान गर्दछ।

पाकिस्तानमा अन्य धेरै समूह भए पनि विशेष गरी बरेलबी र देवबन्दी समूह देशको सबैभन्दा खराब अन्तरसाम्प्रदायिक रक्तपातका लागि जिम्मेवार छन्। यसरी साम्प्रदायिक उग्रवाद सुन्‍नी इस्लामवादी समूहहरूको स्पेक्ट्रममा फैलिएको छ। 

मुस्लिम अल्पसंख्यकहरू, विशेष गरी शियाहरू गहिरो रूपमा कमजोर छन्। कट्टरपन्थीहरूले राजनीतिक प्रभाव प्राप्त गर्न ईश्वरनिन्दाको आरोपको वरिपरि परिचालन गर्दा खतरा थप बढेको छ। 

राज्यले साम्प्रदायिक उग्रवादलाई बेवास्ता गरेको छ वा कारबाही गर्दा, घातक बलमा मात्र भर परेको छ। यसले अधिक सक्रियताका साथ, गुप्तचर भेला र अभियोजन मार्फत, साम्प्रदायिक हिंसालाई उक्साउने वा सहारा लिनेहरूलाई पछ्याउनुपर्दछ। पाकिस्तानमा साम्प्रदायिक घृणाले मुलुक निकै जरजरको अवस्थामा पुग्‍ने खतराहरु बढेका छन्।