श्रीनगर । श्रीनगरमा जी२० शिखर सम्मेलन जम्मू र काश्मीरलाई अन्तर्राष्ट्रिय फिल्म शूटिंग गन्तव्यको रूपमा विकास गर्ने दिशामा पहल भएको छ। 

२२ मे २०२३ मा श्रीनगरमा जी२० प्रतिनिधिहरूको तीन-दिवसीय पर्यटन कार्य समूह बैठकले आर्थिक र सांस्कृतिक संरक्षणका लागि 'चलचित्र पर्यटन' मा साइड इभेन्ट भएको छ। 

सहभागीहरुले चलचित्र पर्यटनको महत्व र अर्थतन्त्र र संस्कृतिमा पार्ने प्रभावका बारेमा छलफल गरेका थिए। तिनीहरू सर्वसम्मतिले जम्‍मु-काश्मीर फिल्महरू शूट गर्नको लागि उत्तम ठाउँ भएको छ। 

उनीहरूले केन्द्र शासित प्रदेशका रमणीय स्थानहरू आगामी समयमा फिल्म निर्माताहरूले अन्वेषण गर्नेछन् र जी२० बैठकले यस क्षेत्रमा फिल्म पर्यटनलाई प्रोत्साहन गर्ने आशा व्यक्त गरिएको छ। 

सन् १९९० सम्म काश्मीर बलिउडको दोस्रो घर थियो। सन् १९४९ मा राज कपूरले आफ्नो फिल्म बरसातका केही दृश्यहरू काश्मीरमा खिचेका थिए, जसले दर्शकहरूलाई यसको निर्मल सुन्दरता लिएर गएका थिए। त्यसपछि काश्मीर धेरै फिल्म निर्माताहरूको फोकस क्षेत्र बनेको थियो।

सन् २९६० र १९७० को दशकमा 'काश्मीर की काली' (१९६४), 'जब जब फूल खिले' (१९६५) र 'बबी' (१९७३) सहित धेरै बलिउड फिल्महरू काश्मिरमा शूट गरिएको थियो। यी चलचित्रका गीतहरू आउने पुस्ताका लागि पनि रुचाइरहेका छन्। 

यद्यपि, नब्बे दशकको प्रारम्भमा जम्मू-काश्मीरमा विद्रोह सुरु भएपछि फिल्म निर्माताहरू अनिश्चितता र अराजकताको कारणले गर्दा पाकिस्तान प्रायोजित आतंकवादी र पृथकतावादीहरूद्वारा आयोजित हिंसाको कारणले यस क्षेत्रसँग सम्बन्ध तोड्न बाध्य भएका छन्।

विद्रोहका कारण सिनेमा हल जलाइयो, कलाकार र चलचित्र क्षेत्रसँग जोडिएका अन्यलाई धम्की दिइएको छ।

बलिउडले २००० पछि जम्मू-काश्मीरमा पुनरागमन गर्‍यो जब 'मिशन काश्मीर' र 'हैदर' जस्ता फिल्महरू काश्मीरमा शूट गरियो। तर ग्रेनेड प्रहार, क्रस फायरिङ र ढुङ्गामुढासहितका आन्दोलन तथा हिंसात्मक घटनाहरुका कारण यहाँ चलचित्र शुट हुन छोडिएको थियो। 

५ अगस्त २०१९ मा प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी नेतृत्वको सरकारले संविधानको अस्थायी प्रावधान धारा ३७० खारेज गर्ने ऐतिहासिक निर्णय लियो र जम्मु-काश्‍मीरलाई पूर्ण रूपमा भारत संघमा विलय गर्‍यो।

यो कदमले जम्मू-काश्मीर विशेष गरी कश्मीरमा शान्ति फिर्ताको सुरुवातलाई चिन्ह लगाइयो। यसले पाकिस्तान प्रायोजित आतंकवादी र पृथकतावादीहरूको वर्चस्व समाप्त गर्‍यो। हिमालय क्षेत्रमा नयाँ बिहानीको ब्रेकअपले जम्मू-कश्मीरलाई शान्ति, समृद्धि र विकासको यात्रामा पुर्‍याएको छ। 

अगस्ट २०२१ मा सरकारले नयाँ 'जम्मु-काश्मीर चलचित्र नीति' सुरु गर्‍यो, जुन केन्द्र शासित क्षेत्रलाई फिल्म निर्माताहरूका लागि फिल्म शूटिंग गन्तव्यको पहिलो रोजाइको रूपमा विकास गर्ने र द्वन्द्वग्रस्त क्षेत्रमा फिल्म निर्माणको स्वर्णिम युग फिर्ता ल्याउने उद्देश्यले सुरु गर्‍यो।

नयाँ फिल्म नीतिले एक जीवन्त फिल्म इकोसिस्टमको निर्माण गर्न नेतृत्व गर्यो। विश्वभरका फिल्म निर्माताहरूलाई जम्‍मु-काश्म‍ीर भ्रमण गर्न र यस क्षेत्रको मौलिक सौन्दर्य अन्वेषण गर्न आमन्त्रित गरिएको थियो।

साथै, उनीहरूलाई विश्वस्तरीय सुविधाहरूको अलावा वित्तीय र गैर-वित्तीय प्रोत्साहनहरूको मेजबान पनि प्रदान गरिएको थियो।

सरकारले ‘सिंगल विन्डो क्लियरेन्स मेकानिज्म’ स्थापना गर्‍यो, तयार उपकरण, स्थान र प्रतिभा डाइरेक्टरीहरू, जम्मु-काश्‍मीर आउन फिल्म निर्माताहरूको लागि प्रोत्साहन गरिएको थियो। 

चलचित्र निर्माणले यात्रा गन्तव्यहरूमा ठूलो प्रभाव पार्न सक्छ किनकि गन्तव्यमा चलचित्र प्रदर्शनले ठाउँलाई पर्यटकीय गन्तव्यमा रूपान्तरण गर्दछ।

जम्मु-काश्मीरको संस्कृति र सम्पदाले यस क्षेत्रमा उत्कृष्ट चलचित्रहरू शूट गर्न विश्वलाई सक्षम वातावरण प्रदान गर्दछ। सरकारले जम्मू काश्मीर चलचित्र विकास परिषद् पनि स्थापना गरेको छ।