श्रीनगर । जम्मू र काश्मीरको संगीत विधा, लदीशाह विस्तारै र निरन्तर मर्दैछ। काश्मीरको पुरानो लोप हुँदै गएको संस्कृतिलाई जोगाउन केही युवाहरूले कसरी पुरानो सांगीतिक कथा सुनाउने प्रविधिलाई पुन: आविष्कार गरिरहेका छन्।

१८ औं शताब्दीदेखि लादिशाह जम्मू र काश्मीरको एक कथा कथन सांगीतिक विधा हो, जुन प्राय: मिन्स्ट्रलहरू - मध्यकालीन युरोपेली मनोरन्जनकर्ताहरूले गाइएका गीतहरू वा लोककथाहरू प्रतिलिपि गर्नमा केन्द्रित हुन्थ्यो।

फेरान, सेतो ट्राउजर र सेतो पगडी लगाएका लादिशाह–कश्मीरका कथाकारहरूको समूहले आफ्नो वाद्य यन्त्रद्वारा दुख वा आनन्द व्यक्त गर्न सामान्यतया व्यंग्य गाउने गर्थे।

लदिशाहलाई फलामको चिमटामा साना औँठी लगाएर चलाउने गरिन्थ्यो। पछिल्लो समय नयाँ प्रविधिको विकाससँगै कथा सुनाउने कला लोप हुँदै गएको छ। यद्यपि, केही युवाहरू काश्मीरको मर्दै गएको विरासत जोगाउन लागि परेका छन्। 

तनवीर अहमद भाट उर्फ तनवीर फाइटर, २२ वर्षीया लदीशाहले दशकौंदेखि कलाको यो शानदार रूपको कदर गर्दै आएका छन्। तनवीर भन्छन्, 'मैले ११ वर्षभन्दा लामो समयदेखि लडिशाह प्रस्तुत गर्दै आएको छु।'

लडिशाह टेलिभिजन र रेडियोमा सीमित थिए। यो सबैभन्दा लोकप्रिय कला रूपहरू मध्ये एक थियो, जुन मानिसहरूले मन पराउँछन्। पहिले इन्टरनेट वा सामाजिक सञ्जाल थिएनन्, मानिसहरू लादिशाहमा रमाउने गर्थे।

भाट मध्य काश्मीरको बडगाम जिल्लाको चडुरा ब्लकमा अवस्थित वाथुरा क्षेत्रका हुन्। आफू बाँच्नको लागि मात्र नभई काश्मीरको विरासत जोगाउन पनि लादिशाह गर्दै आएको उनी बताउँछन् ।

भाटले भने, 'लदिशाह लगभग लोप हुने अवस्थामा छ र म यो मेरो अस्तित्वको लागि मात्र होइन कश्मीरको विरासत जोगाउन गरिरहेको छु।'

यसका साथै उनका बुवाले पनि जीविकोपार्जनको ठूलो हिस्सा लादिशाह गर्दै आएको उनले बताए। 'मेरो ५८ वर्षिय बुबा अझै पनि परिवारको मुख्य जीविकोपार्जनका लागि लादिशाह स्किट गाउदै हुनुहुन्छ,' उनले भने।

'हाम्रो इलाकामा लादिशाहसँग धेरै मानिसहरू आबद्ध थिए; जे होस्, यसको कम्तिमा स्कूप छ र तिनीहरूमध्ये धेरैले पेसा छोडेर आफ्नो जीविकोपार्जनको लागि कुनै अर्को बाटो रोजेका छन्। हाम्रो इलाकामा म मात्र एक युवा हुँ जसले अझै पनि लाडिशाह गर्दैछु। लडिशाह लेख्ने र सुनाउने भएकाले मात्र बाँचेको छु,’ उनले थपे।