तपाईले बृहस्पति ग्रहको नाम सुनेको हुनुपर्छ, जसलाई हामी "गुरु" भनेर पनि चिन्छौं। यो हाम्रो सौर्यमण्डलको सबैभन्दा ठूलो ग्रह हो। यो पौराणिक कथा र धेरै संस्कृतिहरूको धार्मिक विश्वाससँग पनि सम्बन्धित छ। रोमन सभ्यताले यस ग्रहको आफ्नो देवता जुपिटरको नामबाट राखेका थिए।

बृहस्पति ग्रहमा बादलहरू सुन्तला र खैरो रंगको हुन्छन, किनकि यो अमोनिया क्रिस्टल र अमोनियम हाइड्रो सल्फाइड मिलेर बनेको छ। तपाईलाई सुन्दा अचम्म लाग्न सक्छ तर  सूर्यको पराबैंगनी किरणहरू खस्दा यी बादलहरूको रंग पनि परिवर्तन हुन्छ। 

बृहस्पतिलाई यसको शक्तिशाली गुरुत्वाकर्षण शक्तिको कारण सौर्यमण्डलको 'भ्याकुम क्लीनर' पनि भनिन्छ, किनकि यसले सौर्यमण्डलका अन्य ग्रहहरूलाई बाह्य उल्का पिण्डहरूको आक्रमणबाट जोगाउँदछ र तिनीहरूलाई आकर्षित गर्दछ। बृहस्पतिमा दिन नौ घण्टा ५५ मिनेट मात्र हो। यसले सूर्यलाई ३ सय ३३ दिनमा परिक्रमा गर्छ। अर्थात् पृथ्वीको ११.९  वर्षमा वृहस्पतिको १ बर्ष हुन्छ।

बृहस्पति ग्रहमा  करीव ३५ बर्षदेखि लगातार ठूलो आँधी आइरहेको छ। बाहिरबाट हेर्दा, यो आँधी रातो दाग जस्तो देखिन्छ, जसलाई 'ग्रेट रेड स्पट' भनिन्छ। साथै, यो भनिन्छ कि यो आँधीबेहरी यति ठूलो छ यसले आरामसँग तीन पृथ्वीहरू समायोजित गर्न सक्छ। बृहस्पति यो आँधी पहिलोपटक १६६५  देखिएको थियो। त्यस पछि यो १८३० मा पनि देखियो। त्यसबेलादेखि वैज्ञानिकहरूले यसलाई निरन्तर अनुगमन गरिरहेका छन्। यद्यपि वैज्ञानिकहरूले यस आँधीबेहरी यति लामो समयसम्म कसरी रहेको छ भनेर पत्ता लगाउन सकेका छैनन्। 

बृहस्पतिमा प्राकृतिक उपग्रह पनि छ, चन्द्रमा, जसमध्ये चार ठूला चन्द्रमाहरू आइयो, यूरोपा, गेनीमेड र क्यालिस्टो हुन्। यिनीहरुलाई 'ग्यालिल मून' भनेर चिनिन्छन्। यसमा युरोप उपग्रह सब भन्दा खास हो किनभने यसमा पानीको विशाल भण्डार रहेको वैज्ञानिकहरुको भनाइ छ।

बृहस्पति एक चिसो ग्रह हो, यसको औसत तापमान -१४८ डिग्री सेल्सियसको रहेको छ। किनकि यो सूर्य र पृथ्वीको तुलनामा धेरै नै टाढा छ। तथापी यसको केन्द्र तापक्रम भने धेरै तातो छ। जसको तापक्रम २४ हजार डिग्री सेल्सियसको रहेको बिश्वास गरिन्छ।  

 

#बृहस्पति ग्रह