शिवलिंग पूजा कहिले सुरु भयो ?
आज भगवान शिवको प्रार्थना गर्ने दिन । भगवान शिवको निराकार रूप शिवलिंग हो । शिवलिंगको पूजा कहिले सुरु भयो? यो धेरै महत्त्वपूर्ण प्रश्न हो किनकि शुरुमा हिन्दू धर्ममा मूर्तिपूजा प्रचलित थियो कि थिएन, भगवान शिवको यस प्रकारको पूजा गर्ने उपासनाको रहस्य के हो भन्ने कुरा पनि प्रमाणित गर्दछ । आखिर के हो त यसको तथ्य ?
पहिलो तथ्यः भगवान् शिवले ब्रह्मा र विष्णुबीचको श्रेष्ठताबारेको विवाद सुल्झाउन एक दिव्य लिंग (ज्योति) प्रकट गर्नुभयो । ब्रह्मा र विष्णुले यो ज्योतिर्लिंगको शुरु र अन्त जानेर शिवको ईश्वरीय स्वभावको बारेमा थाहा पाए । यस समयदेखि शिवलाई परब्रह्मा मान्दै ज्योतिर्लिंगको प्रतीकको रूपमा आराधना शुरु भयो । हिन्दू धर्ममा मूर्तिको पूजा हुंदैन, तर यसलाई शिवलिंग र शालिग्रामको रूपमा भगवान शंकर र विष्णुको देवताको रूपमा पूजा गर्नुपर्दछ ।
दोस्रो तथ्यः ऐतिहासिक प्रमाणका अनुसार विक्रम संवत् अघि केही सहस्राब्दी समग्र पृथ्वीमा उल्का पिण्डको प्रकोप बढेको थियो । आदिम मानिस रुद्र (शिव) को उदय देखे । जहाँ यी शरीरहरू खसे, यी पवित्र शरीरहरूको रक्षा गर्न मन्दिरहरू निर्माण गरिएका थिए । यस तरीकाले पृथ्वीमा हजारौं शिव मन्दिर निर्माण गरिएको थियो । ती मध्ये प्रमुख १० ज्ञण्ड ज्योतिर्लिंगहरु थिए, तर अब केवल १२ मात्र बाँकी छ । शिव पुराणका अनुसार त्यस समयमा ज्योति पिण्ड आकाशबाट खसे र केही बेरमा प्रकाश फैलियो । त्यस्ता धेरै उल्का पिण्डहरू आकाशबाट पृथ्वीमा खसे ।
तेस्रो तथ्यः पुरातात्विक खोजका अनुसार पुरानो शहर मेसोपोटामिया र बेबिलोनमा पनि शिवलिंगको पूजा गरेको प्रमाण भेटिएको छ । यस बाहेक, शिवलिंगको पुरातात्विक अवशेषहरू मोहन जो दारो र हडप्पाको विकसित संस्कृतिमा पनि भेटिएका छन् । सभ्यताको शुरुमा मानिसहरुको जीवन जनावर र प्रकृतिमा निर्भर थियो त्यसैले उनी पशुपतिलाई पनि पशुहरुको अभिभावक देवताको रुपमा पूजा गर्थे । सन्धव सभ्यताबाट निकालिएको छापमा (अनुहार भएको मान्छेको) वरपरका धेरै जनावरहरू छन् । यसलाई भगवान शिवको पशुपति रूप मानिन्छ ।
चौथो तथ्यः मूर्तिपूजा प्राचीन भारतमा मात्र प्रचलित थियो, तर त्यहां मूर्तिपूजामा विश्वास नगर्ने मानिसहरू पनि थिए । उसले भगवानको निराकार रूपको कल्पना गर्न शिवलिंगको पूजा गर्ने प्रचलन शुरू गरेको हुनुपर्छ किनकि शिवलिंगलाई भगवानको निराकार रूप मानिन्छ । शिवलिंगको पूजा पछि, बिस्तारै हिन्दूजैन धर्ममा नाग र यक्षहरूको पूजा गर्ने प्रचलन बढ्न थाल्यो । बौद्धकालमा बुद्ध महावीरको मूर्तिहरूको अथाह समर्थनका कारण रामा र कृष्णको मूर्तिहरू बनाइएको थियो ।
