हिमानी शाहको जन्म अक्टोबर १, १९७६ मा नेपालमा भएको हो । हिमानी भारतको राजस्थानको शिखर राज्यका राजपुत विक्रम सिहं र विपुला सिहंकी पुत्री हुन् । सूर्यवंशी सिखवत राजपूत उनले ग्यालेक्सी पब्लिक उच्च माध्यामिक विद्यालयमा अध्ययन गरेकी हुन् । तत्कालिन युवराज पारससंग विवाहबन्धनमा बांधिएसंगै उनी अधिराजकुमारी भइन् । दरबारहत्याकाण्डपछि ससुरा ज्ञानेन्द्र शाह राजा भए, पारस र हिमानी राजउत्तराधिकारी । पूर्व अधिराजकुमारी भएता पनि हिमानी सरल स्वभावकी देखिन्छिन् ।

देश गणतन्त्रमा रुपान्तरण भएपछि उनी हिमानी ट्रष्टमार्फत समाज सेवामा सक्रिय छन् । तीन सन्तानकी आमा हिमानीको सौन्दर्यबाट प्रभावित नहुंने सायदै कोही होला । विरलै संचारमाध्यमसंग बोल्ने हिमानीले नेपालआजको म्यागजिन प्रकाशन होपका लागि दिएको अन्तवार्ता यहां साभार गरिएको हो ।

हिमानी ट्रष्ट कस्तो संस्था हो ?

हिमानी ट्रस्ट नेपालका गरिब व्यक्तिलाइ सहयोग गर्न बनाइएको गैरनाफामुलक र गैरराजनीतिक संस्था हो ।

आफ्नै नाममा संस्था खोल्ने सोच कसरी आयो ?

हामी राजपरिवारका सदस्यहरु सामाजिक कार्यहरुमा सदा आबद्ध रहदैँ आएका छौँ । मुमा बडामहारानी रत्नले बालमन्दिर स्थापना गरिबक्सेको हो । बडामहारानी एश्वर्याको सक्रियतामा समाज कल्याण परिषद् जन्मिएको र हुर्किएको हो । राजकुमारी हेलेन शाह रेडक्रस र कुष्ठरोग निवारण केन्द्रमा सक्रिय होइसिन्छ । त्यस्तै राजकुमारी प्रेक्षा वीर अस्पतालमा स्वयमसेविकाको रुपमा बिरामीको हेरचाह गर्न सक्रिय होइसिन्थ्यो । मलाई समाजसेवामा लाग्ने प्रेरण मेरो परिवारका सदस्यहरुबाटै मिलेको हो । पीडामा परेका जो कोहीलाई पनि सकेको सहयोग गर्न चाहन्छु ।

हिमानी ट्रस्टको उद्देश्य के हो ? यसले क–कसलाई सहयोग गर्छ ? महिला, युवा, बालालिका र ज्येष्ठ नागरिकहरु लाई सहयोग गर्छ । यसको प्रमुख उद्देश्य भनेको मानिसको जीवनस्तर उकास्नु हो । त्यसकारण यी सम्पूर्ण सहयोग आवश्यक परेका व्यक्तिहरुलाई समेटेको छ ।

यो संस्थाबाट कति मानिसहरुले लाभ लिइरहेका छन् नि ? वास्तवमा हामीले हाम्रो कामबाट कतिजना लाभान्बित भए भनेर रेकर्ड त राख्ने गरेको छैनौं । सानाठूला परियोजनाहरु मार्फत केही जिल्लाहरुमा सहयोग गरिरहेका छौं । हामीले दुई ठूला परियोजनाहरु दोलखा जिल्लामा सञ्लालन गरेका थियौं । जहाँ मानिसहरुलाई आवश्यक पानी दिइयो , शौचालयहरु बनाइयो , विद्यार्थीहरुलाई पोशाक र कापीकलम बाँडियो । महिलाहरुको स्वास्थ्य परीक्षण गरेका थियौं । दोलखाबासी सम्पूर्णलाई हामीले बिभिन्न माध्यमबाट सहयोग गरेका थियौं । सुदूरपश्चिमका बाढी पिडीतलाई सहयोग गर्यौं । झन्डै १०,००० व्यक्तिहरुलाई यस संस्थाले सहयोग गरिरहेको छ । भूकम्पपीडितलाई पनि हामीले सहयोग गर्यौं ।

तपाइको यस संस्थाबाट अरु के–कस्ता कार्यक्रमहरु गर्दैछ ? खगेन्द्र  नवजीवन केन्द्रमा रहेका असक्षम व्यक्तिहरुलाई हाम्रो साथ सहयोग निरन्तर रहनेछ । निकट भविष्यमै महिलाहरुको जीवनस्तर उकास्ने खालका कार्यक्रमहरु ल्याउनेछौं ।

कार्यक्रमको लागि आर्थिक व्यबस्थापन कसरी गर्नुहुन्छ ? हामी हाम्रो परिवारबाटै उठाउछौँ । देशबिदेशमा रहेका हाम्रा शुभेच्छुकहरुबाट पनि सहयोग प्राप्त हुने गरेको छ ।

धेरै मानिसहरुले तपाईले राजनीतिक पृष्ठभूमी बनाइराख्नुभएको छ हिमानी ट्रष्टमार्फत भन्छन् नी ? मानिसहरुलाई जे मनलाग्छ त्यो भन्न दिनोस् । हामी मन, वचन र कर्मले निःश्वार्थ सहयोग गरिरहेका छौं । तपाईले साधारण मानिसहरुसँग अन्तक्र्रिया गरिसकेपछि , देशको सामाजिक आर्थिक अवस्थाका बारेमा बुझ्नुभयो । यसलाई कसरी व्याख्या विश्लेषण गर्नुहुन्छ ?

पीडामा रहेका मानिसलाई देख्दा मेरो मन रुन्छ । बास्तवमा यी मानिसहरुका दूर्दशाकै कारणले गर्दा मलाई उनीहरुको पीडामाथी मलम लगाउन उत्प्रेरित गर्छ । सम्भव भएसम्म म सबैको अनुहारमा खुःसी देख्न चाहन्छु ।

तपाई समाजमा के परिवर्तन देख्न चाहनुहुन्छ ? म मेरो देशमा सबै मानिस शिक्षित होउन् भन्न चाहन्छु । शिक्षाले नै मानव जीवनमा ठूलो परिवर्तन ल्याउँछ । यहाँ धेरै देशहरु छन्, जहाँ जनसंख्या धेरै छ, देश गृहयुद्घमा फसिरहेको छ । विभिन्न बिचारधाराका व्यक्तिहरु छन् र फरक समस्याहरु छन् । तरपनि उनीहरु धेरै विकसित छन् ।

तपाईको विचारमा नेपालमा चाहिँ कम विकसित हुनुमा के लाग्छ ? हामी भूपरिबेष्ठीत देशका नागरिक हौं । यहाँ नै छ ठूलो फाइदा र बेफाइदा । हामी कुन बास्तविक धरातलमा छौं भन्ने कुरामा भर पर्दछ । हामीले पूर्णरुपमा हाम्रा प्राकृतिक स्रोतहरुको उपयोग गर्न सकेका छैनौं । बाली प्रशस्त रुपमा उत्पादन गर्न कृषि आधुनिकिकरणको खाँचो छ । हामीले हाम्रो जडिबुटी , बनस्पति र जीवको विशाल धन भुल्नु हुँदैन । नेपाल गरीव देश हो ? होइन । हामीले यो देशको मुहार फेर्नलाई कडा परिश्रम गर्नुपर्छ ।

व्यक्तिगत जीवनः बिहे अगाडिको जीवनका बारेमा बताइदिनोस् न । म एक्लै हुर्किए, मेरो आमा होइसिन्नथ्यो । म सँगै दुईजना दिदीबहिनीहरु छन् । हामी धेरै हेरविचार गर्ने र मायालु वातावरणमा हुर्केका थियौं ।

तपाईका शोखहरु के के छन् ? घोडा चढ्ने, गीतसंगीत सुन्ने र किताब पढ्ने ।

सबै मानिसका राम्रा र नराम्रा बानीहरु हुन्छन् । पति पारस शाहको एउटा राम्रो र एउटा नराम्रो बानी बताइदिनुहास् न ? म यो कुरामा विश्वास गर्दछुकी, मैले अरुको बारेमा राम्रो वा नराम्रो कुरा गरेर केही पाउन सक्दीन ।

तपाईप्रति ज्ञानेन्द्र शाह र कोमल शाह ले कस्तो व्यवहार गर्नहुन्छ ? उहाँहरुबाट मैले धेरै माया पाएको छु । बुहारी हैन, छोरीको व्यवहार गरिबक्सन्छ । तपाईका छोराछोरीहरु के गर्दै छन् ? उनीहरु यहिँ नेपालमा पढिरहेका छन् ।

तपाई आफ्नो छोराछोरीलाइ कति समय दिनुहुन्छ ? आमाको लागि छोराछोरी भनेको पहिलो प्राथमिकतामा पर्छ । म उनीहरुले चाहेको बेला जतिबेला पनि समय दिन सक्छु ।

एउटा व्यक्तिको रुपमा, तपाईका असल गुणहरु के के छन् ? मेरो विचारमा, मान्छेले आफ्नो गुणहरु आफैंले बताउन सक्दैन । यो त अरुले मूल्याङ्कन गर्नुपर्ने कुरा हो नि, हैन र ।

तपाई प्रतिकुल अवस्थालाई  कसरी सम्हाल्नुहुन्छ ? धैर्य भएर ।

तपाईको विचारमा, मानिससँग हुनैपर्नै गुणहरु के के छन् ? सबै व्यक्तिमा मानवता हुनुपर्छ ।

तपाईको लागि परम आनन्द के हो ? शान्तिपूर्ण वातावरण

के तपाई अध्यात्मवादमा रुची राख्नुहुन्छ ? तपाई भगावानको विश्वास गर्नुहुन्छ ? मानव भएको नाताले, म भगवानमाथि विश्वास गर्छु । सबैले यस जीवनमा राम्रा काम गरेर मुक्तिको बाटो खोज्छन । मपनि त्यहीं चाहन्छु ।

तपाई आमा, श्रीमती, बुहारी र समाजसेवी यी सबै भूमिकालाई कसरी व्यवस्थित बनाउनुहुन्छ ? पहिलो कुरा त , तपाईले आफ्नो उद्देश्य, जिम्मेवारी र योजनाहरु राम्रोसँग बनाएर अगाडि बढ्नुहुन्छ भने यी सबै भूमिकाहरु आफैं व्यवस्थित हुँदै जानेछन् ।

तपाई खुसी लाई कसरी परिभाषित गर्नुहुन्छ ? खुसी भनेको त्यो क्षण हो, जहां भगवान र राम्रो कामबाट नतिजा प्राप्त हुन्छ । यसले समाजको लागि अनि आफ्नै लागि पनि सन्तुष्टि प्रदान गर्दछ ।

तपाई छुट्टीमा के गर्न चाहनुहुन्छ ? नेपालमा बच्चाहरुसँग बस्न खेल्न ।

तपाईको जीवनको दर्शन के हो ? मेरो जीवन दर्शन साधारण छ । हरेक दिन सिक्नको लागि हो, सिक्न छोड्नु हुँदैन । महिलामा नभइ नहुने विशेषताहरु के हुन् ? धैर्यता र घरलाई घर बनाउन सक्नु पर्छ ।

(नेपालआजको प्रकाशन होप म्यागजिनका लागि केही समय पहिले लिइएको अन्र्तवार्ताको नेपाली रुपान्तरण )

himani interview with nepal aaja himani shah himani trust nepal aaja