दुई देशका सीमा क्षेत्रका नदीहरुका बारेमा अन्तराष्ट्रिय प्रावधान हुन्छ । जुन प्रावधानअनुसार कुनै पनि देशले सीमा क्षेत्रबाट १५ किलोमिटर भित्र एक पक्षीय रुपमा कुनै पूर्वाधार बनाउन पाउंदैन् । तर, सप्तरीको तिलाठीबाट भारततर्फ बग्ने खांडो खोलामाभारतले बांधजस्तो तटबन्ध बनाएको छ । सीमा स्तम्भ २२२ र २२३ को बीचमा झण्डै २ किलोमिटर क्षेत्रमा १५ बर्ष अघि नै तटबन्ध बनाइएको थियो । साे तटबन्धका कारण सप्तरीका कम्तिमा पनि ५ वटा गाविस डुबानमा पर्छन् । बर्खायाममा भारतीय पक्षले सो बांध जस्तो तटबन्धलाई झन अग्लो बनाउने गर्दछन् । अहिले पनि त्यस्तै गरिरहेका थिए । दिनभरी बोरामा बालु र गिट्टी भर्ने, रातभरि त्यसलाई सीमा क्षेत्रको नदी भागमा हाल्ने गरिएको थियो । भारतको कुडौली क्षेत्रमा सो नदीले नोक्सान पु-याउने भएकाले भारतीय पक्षले सीमा सुरक्षा बलको आडमा बांधहाल्ने काम गरिरहेको थियो । भारतको क्षेत्र बचाउंनलाई नेपालको भुभाग डुबाउनु कुनै पनि हालतले सह्य थिएन । तर, नेपालीहरु सहन बाध्य थिए । अहिले नेपालीको धैर्यता टुटेको हो । अब दुबै पक्षका बीचमा गम्भीर बार्ता हुन जरुरी छ । सो बांध भत्काइनुपर्छ । १५ बर्षअघि बनाउने बेलामा जोडले आवाज उठाएको भए बेग्लै कुरा हुन्थ्यो । ढिला भएपछि कुरा जटिल हुन्छ  हामीले के ख्याल गर्नुपर्छ भने सप्तरीको सन्दर्भ एउटा उदाहरण मात्र हो । त्योभन्दा गम्भीर प्रकृतिका पूर्वाधार भारतले बनाएको छ । बांके भन्दा ३ किलोमिटर पर बनाइएको लक्ष्मणपूर बांधले बांकेका कैयौं गाउँ डुबाएको छ । सैनिक बस्तीको त उठीबास नै बनाएको छ । कपिलवस्तुको महलीसार बांध नेपाल र अंग्रेजबीचको सम्झौता विपरित छ । दशजगामै बनेको यो बांधले कपिलवस्तुका भुभागलाई नराम्रोसंग प्रभावित गर्दै आएको छ । कोशी ब्यारेजमा ५६ ढोका छन् । नेपालमा बाढी आउंदा केही ढोका मात्र खोलिदिन्छ । ०६२ सालमा २२/२३ वटा ढोकामात्रै खोल्यो । सुनसरीको हरिपुरलगायतका क्षेत्रमा दर्जनौको ज्यान गयो । अहिले भारतले नेपालको सीमावर्ती क्षेत्रमा १६ किलोमिटर लामो राजमार्ग बनाइरहेको छ । चार लेनको यो राजमार्ग भूसतहभन्दा १० फिट अग्लो छ । यही राजमार्गका कारण नेपालको तराई पूरै डुबानमा पर्ने खतरा छ । यसरी सीमावर्ती क्षेत्रमा पूर्वाधार बनाउन पाइदैन । तर, भारतलाई औंला उठाउने काम कसैले गरेको छैन । हामीले भनेको भारतले नटेरे हामी सयुंक्त राष्ट्रमा जान सक्छौं । जानुपर्छ । भारतले नेपालको ६० हजार हेक्टरभन्दा बढी जमिन कब्जा गरिरहेको छ । सीमा जोडिएका २६ जिल्लामध्ये २३ जिल्लामा भारतले सीमा अतिक्रमण गरेको छ । कालापानी, सुस्तालगायतका क्षेत्रको कुरा उठाउन नेता त्यति तयार भएजस्तो देखिदैन । सप्तरीमा सीमा क्षेत्रका मानिस जुटे प्रतिरोधका लागि । सुस्ताका मानिस ज्यानको बाजीथापेर नेपालको भुभाग बचांउन लडिरहेका छन् । राजनीतिक भाषण बाजीमा राष्ट्रवादी देखिने होड बाजी चलेको छ । बास्तविक राष्ट्रवादी त सीमा क्षेत्रका मानिस हुन्, जो मृत्युसंग जुंधेर नेपालको कवच भइरहेका छन् ।

Budhi Narayan Shrestha India India-Nepal Saptari Saptari Bashi