साउदीले कामदारमाथि लेवी लगाउने तयारी, नेपाली कामदारलाई समेत असर पार्ने
विगत १७ वर्षदेखि जर्मन नागरिक डोमिनिक स्टेक आफ्नो परिवारसहित साउदीमा बस्दै आएका थिए । उनको परिवार साउदीमा यति रमाएको थियो कि उनीहरुले जर्मनको बारेमा सबै बिर्सिसकेका थिए ।
तर, साउदीमा आएको आर्थिक गिरावटबाट उनी अब यस देशमा बस्न सक्ने छैनन् । ‘पछिल्लो महिनामा साउदीमा आएको भारी आर्थिक गिरावटका कारण यहाँ बस्न सक्ने अवस्था छैन ।’ उनी अगाडि थप्छन्, ‘मेरा कामदारहरुले अर्कै देशका लागि प्रक्रिया सुरु गरिसकेका छन् । यो देशमा भन्दा अरु देशमा गएर उनीहरुले राम्रो कमाइ गर्न सक्ने छन् ।’ उनी त यसको उदाहरण मात्र हुन् । यसको एउटै कारण हो साउदीलगायत खाडी देशमा आएको आर्थिक गिरावट । खाडी मुलुुकमा उत्पादन हुने कच्चा तेलको मूल्य घटिरहेकाले यसको असर पूरै अरबी देशमा देखिएको छ । साउदीले आफ्नो देशको पैसालाई बाहिर जान नदिनका लागि नयाँ उपाय अपनाउन थालेको छ, आफ्ना देशका मानिसहरुलाई रोजगारीमा राखेर । त्यसैले बाहिरबाट आएका कामदारहरुमो यसको असर देखिन थालेको हो । पछिल्लो वर्ष साउदी सरकारले आर्थिक वृद्धीमा तिब्रता दिनका लागि भिजन २०३० घोषणा गरेको थियो । यसै अन्तरगत सरकारले आफ्ना नागरिकलाई निजी कम्पनीमा रोजगारी दिन बताएको थियो । साउदीको सुस्त आर्थिक वृद्धीले समस्या सृजना भएको हो । साउदीमा २०१४ देखि कच्चा तेलको मूल्यमा भारी गिरावट आएको छ । यसैले गर्दा देशले ठूलो घाटा व्यहोरनुका साथै निजी कम्पनी विशेषगरी निर्माण कम्पनीमा करोडौँ कर्जा जम्मा भएको छ । यसै कारण पछिल्लो समय आप्रवासी कामदारले जागिर गुमाउने क्रममा वृद्धी भएको छ । साउदी बिनलादीन ग्रुप एक्लैले विभिन्न देशका करिब ७० लाख कामदारलाई नोकरीबाट निकाली दिएको छ । यता साउदीका कम्पनीले आफ्नो कामदारको संख्या घटाउँदै छन् भने साउदीमै लामो समयदेखि व्यवसाय सञ्चालन गरेर बसेका विदेशीहरु पनि व्यवसाय छोडेर आफ्नो देश फर्किदै छन् । इलेक्ट्रोनिक सेक्टरका एक प्रबन्ध निर्देशक (म्यानेजर)का अनुसार उनको कम्पनीको व्यवसायमा १० प्रतिशत गिरावट आएको छ । उनले भने, ‘मानिसहरु छोडेर जाँदैछन्, किनकि उनीहरुको प्रवेश आज्ञा (भिसा) रिन्यू भएको छैन । सबै दवावमा छन् । यस्तो कुनै व्यवसाय छैन जुन राम्रोसँग सञ्चालनमा भएको हो ।’ उनले अगाडि थपे, मेरो कम्पनीले पनि अहिलेसम्म ३ सय कामदारलाई निकाली सकेको छ । यसमा धेरै भारतीय, पाकिस्तानी र फिलिपिन्सका नागरिक छन् । साउदी सरकारले १० हजार रियालभन्दा कम आम्दानी गर्ने विदेशी कामदारलाई आफ्नो परिवारलाई स्वदेश (घर) पठाउन वा आफैँले जागिर छोड्न निर्देशन दिएको उनले बताए । यसको एउटै कारण साउदीका स्थानीय नागरिकलाई बढिभन्दा वढी रोजगारी सिर्जना गर्न सकियोस । साउदी सरकारले आउँदो जुलाईसम्ममा विदेशी कामदार(उनका आश्रित ब्यक्ति)माथि लेवि लगाउने तयारी गरेको छ । हाल साउदी सरकारले एक महिनाको १ सय साउदी रियाल (२७ अमेरिकन डलर वा करिब २८५१ नेपाली रुपैयाँ) लिने भएको छ । २०२० सम्ममा यो रकम बढाएर ४०० साउदी रियाल (१०८ अमेरिकन डलर अथवा लगभग ११,४०४ नेपाली रुपैयाँ) लेबि पुराउने नयाँ योजना बनाएको छ । नेपालबाट वैदेशिक रोजगारीको शिलशिलामा करिब ३ लाख नेपाल साउदी पुगेको अनुमान गरिन्छ । वैदेशिक रोजगार विभागका अनुसार पुस महिनामा मात्रै साउदी जानका लागि ५ हजार ४ सय ३३ जनाले अन्तिम स्वीकृति लिएका छन् । साउदीको यो नयाँ प्रवाधानले नेपाली कामदारमा पनि असर पर्ने देखिन्छ । saudi arab
तर, साउदीमा आएको आर्थिक गिरावटबाट उनी अब यस देशमा बस्न सक्ने छैनन् । ‘पछिल्लो महिनामा साउदीमा आएको भारी आर्थिक गिरावटका कारण यहाँ बस्न सक्ने अवस्था छैन ।’ उनी अगाडि थप्छन्, ‘मेरा कामदारहरुले अर्कै देशका लागि प्रक्रिया सुरु गरिसकेका छन् । यो देशमा भन्दा अरु देशमा गएर उनीहरुले राम्रो कमाइ गर्न सक्ने छन् ।’ उनी त यसको उदाहरण मात्र हुन् । यसको एउटै कारण हो साउदीलगायत खाडी देशमा आएको आर्थिक गिरावट । खाडी मुलुुकमा उत्पादन हुने कच्चा तेलको मूल्य घटिरहेकाले यसको असर पूरै अरबी देशमा देखिएको छ । साउदीले आफ्नो देशको पैसालाई बाहिर जान नदिनका लागि नयाँ उपाय अपनाउन थालेको छ, आफ्ना देशका मानिसहरुलाई रोजगारीमा राखेर । त्यसैले बाहिरबाट आएका कामदारहरुमो यसको असर देखिन थालेको हो । पछिल्लो वर्ष साउदी सरकारले आर्थिक वृद्धीमा तिब्रता दिनका लागि भिजन २०३० घोषणा गरेको थियो । यसै अन्तरगत सरकारले आफ्ना नागरिकलाई निजी कम्पनीमा रोजगारी दिन बताएको थियो । साउदीको सुस्त आर्थिक वृद्धीले समस्या सृजना भएको हो । साउदीमा २०१४ देखि कच्चा तेलको मूल्यमा भारी गिरावट आएको छ । यसैले गर्दा देशले ठूलो घाटा व्यहोरनुका साथै निजी कम्पनी विशेषगरी निर्माण कम्पनीमा करोडौँ कर्जा जम्मा भएको छ । यसै कारण पछिल्लो समय आप्रवासी कामदारले जागिर गुमाउने क्रममा वृद्धी भएको छ । साउदी बिनलादीन ग्रुप एक्लैले विभिन्न देशका करिब ७० लाख कामदारलाई नोकरीबाट निकाली दिएको छ । यता साउदीका कम्पनीले आफ्नो कामदारको संख्या घटाउँदै छन् भने साउदीमै लामो समयदेखि व्यवसाय सञ्चालन गरेर बसेका विदेशीहरु पनि व्यवसाय छोडेर आफ्नो देश फर्किदै छन् । इलेक्ट्रोनिक सेक्टरका एक प्रबन्ध निर्देशक (म्यानेजर)का अनुसार उनको कम्पनीको व्यवसायमा १० प्रतिशत गिरावट आएको छ । उनले भने, ‘मानिसहरु छोडेर जाँदैछन्, किनकि उनीहरुको प्रवेश आज्ञा (भिसा) रिन्यू भएको छैन । सबै दवावमा छन् । यस्तो कुनै व्यवसाय छैन जुन राम्रोसँग सञ्चालनमा भएको हो ।’ उनले अगाडि थपे, मेरो कम्पनीले पनि अहिलेसम्म ३ सय कामदारलाई निकाली सकेको छ । यसमा धेरै भारतीय, पाकिस्तानी र फिलिपिन्सका नागरिक छन् । साउदी सरकारले १० हजार रियालभन्दा कम आम्दानी गर्ने विदेशी कामदारलाई आफ्नो परिवारलाई स्वदेश (घर) पठाउन वा आफैँले जागिर छोड्न निर्देशन दिएको उनले बताए । यसको एउटै कारण साउदीका स्थानीय नागरिकलाई बढिभन्दा वढी रोजगारी सिर्जना गर्न सकियोस । साउदी सरकारले आउँदो जुलाईसम्ममा विदेशी कामदार(उनका आश्रित ब्यक्ति)माथि लेवि लगाउने तयारी गरेको छ । हाल साउदी सरकारले एक महिनाको १ सय साउदी रियाल (२७ अमेरिकन डलर वा करिब २८५१ नेपाली रुपैयाँ) लिने भएको छ । २०२० सम्ममा यो रकम बढाएर ४०० साउदी रियाल (१०८ अमेरिकन डलर अथवा लगभग ११,४०४ नेपाली रुपैयाँ) लेबि पुराउने नयाँ योजना बनाएको छ । नेपालबाट वैदेशिक रोजगारीको शिलशिलामा करिब ३ लाख नेपाल साउदी पुगेको अनुमान गरिन्छ । वैदेशिक रोजगार विभागका अनुसार पुस महिनामा मात्रै साउदी जानका लागि ५ हजार ४ सय ३३ जनाले अन्तिम स्वीकृति लिएका छन् । साउदीको यो नयाँ प्रवाधानले नेपाली कामदारमा पनि असर पर्ने देखिन्छ । saudi arab
