जनकपुर, ११ साउन । रक्षाबन्धन कुन तिथिमा मनाउने भन्ने विषयमा जनकपुरमा मत बाँझिएको छ । नागपञ्चमीका दिन मनाउने कि पूर्णिमाकै दिन मनाउने भन्नेमा जनकपुरमा द्विविधा परेका छ । दुई पञ्चांगमा फरकफरक तथ्य देखिएका कारण जनकपुरमा कुन तिथिमा मनाउने विषयलाई लिएर यस्तो अवस्था सिर्जना भएको छ ।

मैथिली पञ्चांगमा पूर्णिमाकै दिन मनाउन भनिएको छ । सो दिन बिहान १० बजेदेखि २ बजेसम्म रक्षाबन्धन मनाउने तिथि दिइएको छ । तर नेपाली पञ्चांगले सो दिन दोष रहेकाले नागपञ्चमीका दिन रक्षाबन्धन मनाउन सुझावसमेत दिएको छ । नेपालको पञ्चांग निर्णायक समितिले प्रेस विज्ञप्ति जारी गर्दै यस वर्ष २३ साउन सोमबार श्रावण शुक्ल पूर्णिमा परे पनि खण्डग्रास चन्द्रग्रहणका कारण १३ साउनमै नागपञ्चमी मनाउन सुझाव दिएको छ ।

पञ्चांग समितिले सत्कर्मरत्नावली, निर्णयसिन्धु र कृत्यबाटिकाजस्ता ग्रन्थहरूका आधारमा यो निर्णय लिइएको बताएको छ । पञ्चांग समितिको विज्ञप्तिमा भनिएको छ, ‘श्रावण शुक्ल पूर्णिमाका दिन अर्धरात्रिपूर्व खण्डग्रास चन्द्रग्रहण भएकाले सो दिन गरिने उपाकर्म, ऋषितर्पणी र रक्षाबन्धन श्रावण १३ गते शुक्रबार नागपञ्चमीका दिन गर्नु शास्त्र तथा परम्पराअनुसार समुचित छ ।’

तर मैथिली पण्डितहरूले मैथिली पञ्चांगको हिसाबले नै मनाउन सुझाएका छन् । जनकपुर क्षेत्रमा मैथिली पञ्चांगकै हिसाबले पर्व मनाउने गरिन्छ ।

पण्डित दिगम्बर झा दिनमणिले पूर्णिमाको दिन बिहान ११ बजेभन्दा पहिला नै रक्षाबन्धन मनाउन सल्लाह दिएका छन् । उनले रक्षाबन्धन मिथिलाञ्चलमा प्रायः बिहान नै हुने भएकाले पूर्णिमाका दिन खासै असर नपर्ने दाबी गरे ।

ग्रहण लाग्दा चन्द्र ग्रहणको बेला १२ घण्टा पहिला असौच हुने गरेको छ भने सूर्य ग्रहणको बेला २४ घण्टा पहिला असौच हुने गरेको छ । रक्षाबन्धनका दिन जनै पूर्णिमा मिथिलाञ्चलमा हुँदैन । नेपाली भाषीका अतिरिक्त दक्षिण भारतीयहरू जनै पूर्णिमा मनाउने गरेकाले त्यहाँ केही समस्या देखिएको मैथिली विद्वान् पण्डित दिनमणिले बताए ।

१ सय १० वर्षको इतिहासमा चौथोपटक यस प्रकारको समस्या देखिएको छ । यसअघि २७ वर्ष पूर्व विसं २०४७ सालमा यो समस्या देखिएको थियो । विसं १९६३, १९८२, २०२८ र २०४७ सालमा यस्तै परेको थियो । त्यो बेला पनि नेपाली भाषी क्षेत्रमा नागपञ्चमीकै दिन रक्षाबन्धन परेको थियो भने मैथिली भाषीहरूले पूर्णिमाकै दिन रक्षाबन्धन मनाएका थिए । मिथिलाञ्चलमा रक्षाबन्धनका दिन पण्डितद्वारा रक्षासूत्र बाँधीदिने गर्छन् । ग्रहणका कारण जानकी मन्दिरको झुला कार्यक्रम रोकिएको छैन ।