५२ सालमा जब माओवादीले ‘जनयुद्ध’ नामक एक दाजुभाईमारा कुकृत्य शुरु गर्‍यो, त्यो कुकृत्यलाई निमुखा गरिब युवाहरुले आफूहरुकै लागि थालिएको ‘महान जनयुद्ध’ ठाने । त्यो ‘महान जनयुद्ध’का सरदारहरुलाई आफ्ना भाग्यविधाता र मुक्तिदाता माने ।  वास्तविक युद्धमा रणमैदानमै उत्रने एक प्रतिशत पनि हुँदैनन् । माओवादी युद्धलाई राजनीतिक विद्रोहको खोल ओढाउने डलरेहरु गनिसाध्यै थिएनन् । तर पनि माओवादीको ‘महान जनयुद्ध’ सम्झौतामा टुंगियो । उनीहरुका सबै माग पूरा गर्दा पनि एक सार्वभौम राष्ट्रको केही जाँदैन थियो । अर्थात सीमा, अस्तित्व, सार्वभौमिकता, आफ्ना नागरिक आदिमा कुनै फरक पर्नेवाला थिएन । 

 

अब अहिले सिके राउतको समर्थनमा तराईमा तिनै ‘महान जनयुद्ध’ ठान्नेहरु जस्तै जमात बेलाबखत जम्मा हुन्छन् । अनि सिके राउतलाई आफ्ना ‘मुक्तिदादा’, ‘भाग्यविधाता’ देख्छन् । तराईलाई नजिकबाट बुझेको छु भन्नेहरुको मतमा सिके राउतका पक्षधरहरु अधिकांश त्यस्ता युवा छन् जो केन्द्रबाट आफू उपेक्षामा परेको महशुस गर्छन् । जब कुनै समुदायले आफू राज्यबाट हेपिएको महशुस गर्छ, तब आफ्नो आत्मस्वाभिमानका लागि जस्तो पनि विद्रोह गर्न तयार हुन्छ ।

 

तर यस्तो तयारीले निम्तिने परिणाम के हो त ? यसको हेक्का कसैलाई पनि हुँदैन । संसारमा देश टुक्रेका धेरै उदाहरण छन् । जोडिएका उदाहरण पनि छन् । बंगलादेशीहरु पाकिस्तानको राजधानी इस्लामावाद पुग्दा धेरैजसो धर्धरी रुन्छन् । किनभने पाकिस्तानको समृद्धि र आफ्नो देशको दूर्गति देखेर । अरुको इशारामा देश टुक्र्याउँदाको सजाय अहिले पनि उनीहरु भोगी रहेका छन् । देश टुक्रयाउनेविरुद्ध बस्ती बस्ती रित्तो हुने गरी राज्यले नरसंहार मच्चाउदा पनि पृथकतावादीविरुद्धको कारबाहीका रुपमा विश्वले बुज्दछ । यसको गतिलो उदाहरण श्रीलंकामा लिट्टेविरुद्धको अपरेसन हो । श्रीलंका सरकारले पृथकतावादीलाई यसरी मृत्युको मुखमा धकल्यो कि त्यो घटनाविवरण पढ्नेहरु पनि सिरिङ हुन्छन् । तर राज्य कठोर भएपछि डलरेहरुको पनि बोली बन्द हुँदो रहेछ । श्रीलंकाले दमन गरेरै देश टुक्रा हुनबाट रोक्यो भन्ने विश्वमा सन्देश गयो । श्रीलंकाकै सिको गर्ने संकेत देखाएपछि स्वीडेनको उब्जेको आवाज पनि मत्थर भयो । 

 

 

सिके राउतलाई आफ्ना भाग्यविधाता देख्नेहरु मध्ये केहीलाई स्वतन्त्र मधेसको आन्दोलन शुरु भएपछि छिमेकी मुलुक भारतको साथ सहयोग हुनेछ, भन्ने ठानेका छन्, जसरी नाकाबन्दीमा भयो । यस्तो सोच लिट्टेहरुलाई पनि थियो । भन्नेहरुले त लिट्टे जन्माएको पनि भारतले नै हो भन्ने गर्छन् । तर अन्तिममा भारतकै समर्थनमा त्यहाँका अल्पसंख्यक तमिलहरुलाई श्रीलंका सरकारले कहिले पनि उठ्न नसक्ने गरी रसातलमा पुर्याइदियो । श्रीलंकाको रक्तपातपूर्ण पृथ्कतावादी आन्दोलनले के दियो त ? सरल जवाफ हो – बर्बादी  बाहेक केही दिएन ।  

 

 

सिके राउतको पक्षमा ‘स्वतन्त्र मधेस’ भन्ने युवाहरु मध्ये अधिकांशले कर्णालीका जिल्ला एक पटक घुम्नु पर्छ । बझाङ, बाजुरा, डोल्पा, जुम्लाका गाउँहरु एक पटक घुमिसकेपछि तिनले  आफ्नै मधेसी नेतालाई सोध्ने छन्, ‘खस शासकले गर्दा मधेसी उपेक्षित भएका हुन् भने  खसहरु नै बस्ने कर्णाली किन मधेस भन्दा पत्रु भयो त ?’ आफ्नो जातको, आफ्नो धर्मको, आफ्नो समुदायको व्यक्ति नेता वा मन्त्री प्रधानमन्त्री हुनेबित्तिकै उपेक्षितहरुको दिन फर्किने भए आज आधा आकाश ढाक्ने महिलाहरुको सम्मान राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीको जस्तै हुने थियो होला । तर आजको दिनमा धेरै महिलाहरुको निरिहता कञ्चनपुरकी निर्मला पन्तको भन्दा फरक छैन । 

 

 

राजपाका नेताहरुले ‘हाम्रो माग पूरा नभए मधेस टुक्रिन सक्छ’ भन्दै  भाषण गर्न थालेको धेरै भयो । बुहराष्ट्रको माग त महन्थ ठाकुरले पटक गरेकै हुन् । सिके राउत पक्राउ पर्दा उनलाई छुटाउन क–कसले फोन गरेर प्रहरीमा दबाब सिर्जना गरे भन्ने सूची खोज्ने हो भने सजिलै भेटाइन्छ । सिके राउतको हाउगुजी देखाएर आफ्नो राजनीतिक अभिष्ट पूरा गर्नेहरु जति पनि छन् । माओवादीको कथित जनयुद्ध चलिरहँदा ‘माओवादी समस्या समाधान’का नाममा धेरै सरकार फेरिए । झण्डावाल गाडी चढ्ने धेरैको सपना पूरा भयो । अहिले मधेसका केही राजनीतिक दलको अवस्था पनि यस्तै हो । सिकेको पक्षमा एमनेष्टीका अध्यक्षले निकालेको विज्ञप्तिबाट पनि नेपालमा विदेशीहरुको नांगोनाच स्पष्ट हुन्छ ।

 

 

खुला सीमा र केही असन्तुलित सम्बन्धका कारण भारतीयहरुले नेपालमा आएर नागरिकता लिएका छन् । उनीहरुसँग दुवै देशको नागरिकता छ भन्ने गरिुन्छ । यहि भएर भारतको बिहार युपीमा चुनाव हुँदा नेपाल तिरको मतदाताको हिसाब पनि निकाल्ने गरिन्छ । यो दूर्भाग्य हो तर भइरहेको छ । ६२ सालपछि त हचुवाको भरमा नागरिकता वितरण गरियो । त्यसरी नागरिकता पाएकाहरु अहिले सबैभन्दा चर्को क्रान्तिकारी भएर निस्केका छन् । जुन राष्ट्रले उसलाई आश्रय दियो, नागरिकता दियो, त्यही राष्ट्रलाई अहिले उसले घृणा गर्छ । यद्यपि यो सबैको हकमा भन्न खोजिएको होइन । 

 

 

अब रह्यो प्रश्नः  सिके राउतको क्रियाकलापले देश टुक्रिन्छ त ? यसको सरल जवाफ हो – टुक्रिदैन । किन त ? किनभनेः  कुनै पनि अभियानमा नेता सहि हुनुपर्छ । नेता सहि र इमानदार छैन भने त्यो अभियान सफल हुँदैन । सबैले स्वीकार गरेको तथ्य यो हो कि जसले आफ्नो देशलाई माया गर्दैन त्यसले कसैलाई पनि माया गर्दैन । सिके राउतको देश भनेको नेपाल हो । सिकेको देश नेपालमा तराई पनि पर्छ पहाड हिमाल पनि पर्छ । जब उसले आफ्नो देशलाई नै माया गर्दैन भने अरु कसलाई माया गर्छ ? आफ्नो देशलाई नै माया नगर्नेले सञ्चालन गरेको अभियान यसकारण सफल हुँदैन । 

 

 

नेपालको जति पनि जमिन छ, प्रत्येक पाइलामा पूर्खाको रगत चुहिएकै छ । रगत बगाएर जोडेको भूमि हो यो । कसैले दानमा वा उपहारमा दिएको माटो होइन यो, जुन कसैले माग्ने बित्तिकै पाइहालोस् । राष्ट्र निर्माणको प्रक्रियामा स साना देशहरु मिसिन्छन् र देश बन्छ । आजको भारत बन्ने बेला ५२१ राजाहरुको देश खोसिएको थियो । भारतमा त कैयन राजखान्दान अहिले पनि छन् । नेपाल एकीकरणको प्रक्रियामा पनि केही देशहरु मिले । केही पहिलेदेखि नै नेपालको अधिनस्थ थिए । उनीहरुको अधिकार केन्द्रमा सारियो । 

 

 

अंग्रेजहरुको तोपसँग तरबार चलाएर जोगाएको मुलुकलाई टुक्रा पार्ने दूस्साहस चाहिँ मान्नै पर्छ । जब अंग्रेजहरुले नसकेर छाडेको मुलुकमा स्वतन्त्र मधेसको माग राख्नेहरुको एक पटक अनुहार हेर्दा पनि दया जागेर आउँछ । 

 

 

युएनपिओ
 

धेरैलाई अहिले के पनि लागेको हुन सक्छ भने अनरेप्रिजेन्टेड नेसन्स एन्ड पिपल्स अर्गनाइजेसन (युएनपिओं)मा दर्ता भएपछि कुनै दिन मधेस स्वतन्त्र हुन्छ । अर्मेनिया, इस्ट टिमोर, लात्भिया पनि कुनै बेला यहि संस्थाको सदस्य थिए ।  ति देशको जस्तै स्वतन्त्र  अस्तित्व मधेसको पनि हुनेछ भन्ने कतिपयलाई लागेको होला । सिके राउतका विदेशमा बस्ने मतियारहरुले जस्तो कागज बनाएर यो युएनपिओमा तराईका २२ जिल्ला, जिल्ला नभएर देश हुन् भन्ने हो भने अरु २२ वटा प्रस्तावित देश त्यहाँ दर्ता हुन सक्छन् । किनभने यो एउटा एनजिओ हो । यसको काम नै संसारमा हिंसा भड्काउने, दंगा फसाद गराउनु र युरोप, अमेरिकामा बनेका हतियार बेच्न सघाउनु हो । २० पन्नाको प्रतिवेदन बनाएर पेश गरेको भरमा देश पाइने भए तिब्बतीहरुले आजसम्म गरेनन् होला यो बाँदरको पुच्छर जस्तो काम ? काश्मिरका जनता एउटा फाइल बनाएर युरोप पुर्याउन नसक्ने छन् ? 

 

मुख्य कुरा यो अर्गनाइजेसन भनेको डलरे हो । यसबाट पनि प्रक्रिया मिलाएर डलर तान्न सकिन्छ । देशलाई अस्थिर पार्ने र देशप्रति अपनत्व नभएका विशेषगरी आलुको भाउमा नागरिकता पाएकाहरु त्यो नागरिकता कुभिण्डो भएको हो । तिनैलाई अहिले आफ्नो आश्रयस्थल, आफ्नो मातृभूमि बढी भएको छ । बलजफ्ती एक धुर, एक आना जमिन त अरुको लिन सम्भव हुँदैन भने देश नै टुक्रा पार्ने दुस्साहसको जवाफ सरकारले किन नदिएको हो ? जनताले बुझ्न सकेका छैनन् । 

 

समाधान के त ? 
 

सिके राउतले मधेसको गरिबी र अभावसँग आफ्नो स्वार्थ भजाइरहेको छ । पहिले माओवादीले पनि पश्चिम पहाडको गरिबी र अभावसँग आफ्नो स्वार्थ भजाएका थिए । यसबाट माओवादीलाई त फाइदा भयो, तर जनताको अवस्था उस्तै दर्दनाक छ । आतंकवादी वा पृथकतावादी आउने भनेकै गरिबीमा हो । जापान, कोरिया वा साउदी अरबमा कुनै पनि नागरिकले पृथकतावादी कुरा मात्रै गरोस् त जनताले नै कुटेर मारिदिन्छन् । जनताबाट जोगियो भने सरकारले नै सिध्याइदिन्छ । अर्थात सम्पन्नतामा नागरिकमा यस्तो भावना विकसित हुँदैन । यसकारण तराईको समस्या सिके होइन, गरिबी हो ।

 

तराईका हरेक नागरिकको एक पक्की घर होस्, मासुभात खान सक्ने हैसियत होस । बिरामी हुँदा राज्यले उपचारको ग्यारेन्टी गरोस्, बालबालिकाले गुणस्तीय शिक्षा पाउन् । अघाएको पेटमा ठन्डा दिमागले सोच्ने दिन आओस्  । हरेक नागरिकलाई महशुस होस कि मलाई देशले यति दियो, मैले अब देशलाई के दिउँ ? 

 

(लेखिका विश्व हिन्दु महासंघ अन्तर्राष्ट्रियका महासचिव हुन् )