डा. मुकेश चौधरीः अधिकांश व्यक्ति धेरैजसो समय घरमा बिताउँछन् । दिनभरको थकान घरमा गएर मेटिन्छ । सुख–दुःखको साक्षी हुने भएकाले घरसँग प्रत्येक व्यक्तिको सम्बन्ध हुन्छ । तर, सधैँ एउटै ठाउँ र परिवेशमा बस्दा मानिस मोनोटोनस पनि भइरहेको हुन्छ । त्यसैले घरको वातावरण शान्त र फ्रेस बनाइराख्न समय–समयमा रिनोभेसन जरुरी छ । घरमा गरिने साजसज्जाले लुक्सलाई मात्र नभई घरमा बस्ने व्यक्तिको मुडलाई पनि प्रभाव पारिरहेको हुन्छ । यसका लागि उचित कलर कम्बिनेसन, डिजाइनर वालफ्रेम, स्मार्ट फ्लोरिङ, लाइटिङ, उचित इन्टेरियर डिजाइनिङको आवश्यकता पर्छ । 

घरको साजसज्जामा इन्डोर प्लान्ट अर्थात् घरभित्र रोपिने बोटबिरुवाले पनि महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको हुन्छ । गमलामा सजाएर कोठामा विभिन्न किसिमका बोटबिरुवा राख्न सकिन्छ । यसले घरको सुन्दरताका साथै हावाको सन्तुलनसमेत कायम राख्छ । बोटबिरुवाले प्रदूषित हावालाई अवशोषित गर्ने भएकाले स्वास्थ्यका दृष्टिकोणले समेत फाइदाजनक मानिन्छ । 

हावा स्वच्छ बनाउँछ

घरभित्र निस्किने फोहोरबाट तीन सयभन्दा बढी किसिमका रोगका कीटाणु उत्पन्न हुन्छन् । जसले गर्दा टाउको दुख्ने, घाँटी दुख्ने, रिंगटा लाग्ने र एकाग्रतामा कमी आउनेजस्ता स्वास्थ्य समस्या निम्तिन्छन् । बोटबिरुवाले हावामा भएको प्रदूषणलाई सोस्ने र बाहिर पठाउने हुँदा घरभित्रको वातावरण सफा बनाउन मद्दत गर्दछ ।

व्यायाम 

व्यस्त जीवनशैली र बढ्दो प्रविधिका कारण शरीरका लागि अत्यावश्यक एक्सरसाइजको अभाव हुने गर्दछ, जसले विभिन्न स्वास्थ्य समस्या निम्त्याइरहेको हुन्छ । घरमा बोटबिरुवा रोप्दा प्रत्येक दिनजसो स्याहार गर्नुपर्ने हुन्छ, जसले शारीरिक कसरत गराउँछ । माटो, पानी र बिरुवासँग खेल्दा बालबालिकाको वृद्धि विकासमा अप्रत्यक्ष प्रभाव परिरहेको हुन्छ । 
 

संक्रमणको जोखिम घटाउँछ

बोटबिरुवाले कोठामा भएको प्रदूषणको करिब २० प्रतिशत स्वतः सोस्ने गर्दछन् । त्यस्तै, हावामा मिसिएका जीवाणु र रासायनिक तत्वलाई बाहिर पठाउन मद्दत गरिरहेका हुन्छन् । जसले गर्दा कोठा सुक्खा र फोहोर हुन पाउँदैन । फलस्वरूप रुघाखोकीजस्ता संक्रमणबाट बच्न सहयोग मिल्छ ।

मुड फ्रेस बनाउँछ

बोटबिरुवा र प्राकृतिक सुन्दरतायुक्त  स्थानले सकारात्मक, आनन्द र आशावादी सोचको विकास गर्छ । जस्तै, अस्पतालमा बोटबिरुवा रोप्दा बिरामीको रक्तचाप, दुखाइ, धड्कन सन्तुलित हुन्छ । प्राकृतिक वातावरणले सेरोटोनिन र डोपामाइन नामक रसायनको उत्पादन गर्ने हुँदा व्यक्तिले शान्त महसुस गर्ने गर्दछ ।

तनाव घटाउँछ

घरभित्र होस् या घरबाहिर,  सुन्दरताले इन्द्रीयलाई आकर्षित गर्ने हुँदा व्यक्तिलाई वर्तमानमा रमाउन प्रोत्साहन गर्दछ । जनरल अफ साइकोलोजिकल एन्थ्रोपोलोजी र जनरल अफ हेल्थ साइकोलोजीमा प्रकाशित अध्ययनअनुसार सामान्यतया बगैँचा र फूलवरपर बस्ने व्यक्तिमा अन्य व्यक्तिको तुलनामा ७० प्रतिशतभन्दा कम तनाव हुने गर्दछ । शान्त स्थानले ध्यान केन्द्रीत गर्न र आत्मविश्वास बढाउन भूमिका खेल्छ । यो जानकारी नयाँ पत्रिका दैनिकबाट लिइएको हो ।

बिरुवा डा. मुकेश चौधरी