विचार

चुनाव जित्न ट्रम्पले चालेको चाईना कार्डः विपक्षी उम्मेदवारलाई समाजवादी सावित गर्ने दाउपेच

चुनाव जित्न ट्रम्पले चालेको चाईना कार्डः विपक्षी उम्मेदवारलाई समाजवादी सावित गर्ने दाउपेच

नारायण पौडेल

अमेरिकी चुनावमा वादका कुरा प्रायः सुन्य हुन्छन्। त्यहाँ प्रतिस्पर्धिको व्यक्तित्व, पृष्ठभूमी, नजिर र कार्यसम्पादनका बारेमा चर्चा हुने गर्दछ । जनताको दैनिक जीबनलाई असर पार्ने कर, बीमा, स्वास्थ्य सेवा, विदेश नीति आदि वहसका प्रथामिक्तामा पर्दछन् । 

अमेरिकी राजनीतिमा ट्रम्पको उदयसँगै केही नयाँ मुद्धा केन्द्रीय सवाल बनेका छन् । अघिल्लो निर्वाचनमा उनले सीमामा पर्खाल, आप्रवासनमा नियमन, बैदेशिक सुरक्षामा खर्च कटौतीजस्ता नारालाई जबरजस्त अघि सारे । जापान, दक्षिण कोरिया, साउदी अरेवियाजस्ता धनी देशको सुरक्षामा अमेरिकी जनताले तिरेको कर किन खर्च गर्ने ? सुरक्षामा अमेरिकी फौज खटिएबापतको खर्च सम्बन्धित देशले व्योहोर्नुपर्नेजस्ता अपरम्परागत नाराले ट्रम्पको ह्वाइटहाउस प्रवेशलाई सम्भब बनाइदियो ।

ट्रम्पको अप्रत्याशित राजनीतिक आरोहणले विश्वजगतमा आशा कम आशंका बढी छायो । गैरराजनीतिक पृष्ठभूमी, विवादस्पद ब्यवसायीक छबी, अस्वभाविक अभिव्यक्ति र नयाँ नारासहित अमेरिकाको कमाण्ड सम्हालेका ट्रम्पले जे पनि गर्न सक्ने र जस्तो सुकै अवस्था आउन सक्ने चर्चा विश्वभर चल्यो । यद्यपी कार्यकालको आखिरीसम्म पनि ट्रम्पले विश्व तरंगित हुने एक्सन खाशै केही गरेनन् । 

केही मुसलमान बहुल देशका नागरिकलाई अमेरिका प्रवेशमा रोक लगाउने उनको घोषणा लामो समय टिकेन । उत्तर कोरियालाई उडाइदिने भनेर सयुँक्तराष्ट्रमा भाषण गरेका ट्रम्पले अप्रत्याशितरुपमा समकक्षी किम जोङसँग उत्तर कोरियाकै माटोमा हात मिलाए । भलै वार्ताले ठोस नतिजा दिइसकेको छैन, तर ट्रम्पले कोरियालीद्विपको सवालमा फरक कदम चालेका हुन । ट्रम्पले एक्सन लिएको अर्को वैदेशिक सवाल हो–भेनेजुएला । भेनेजुएलाका विपक्षी नेता जान गुआइडोले सडकबाटै आफुलाई राष्ट्रपति घोषणा गरे । ट्रम्पले गुआइडो आधिकारीक राष्ट्रपति भन्दै अमेरिकाले सत्तासिन मुडरोलाई नचिन्ने घोषणा गरे । ट्रम्पले नचिन्ने घोषणा गरेको २ बर्ष हुन लागिसक्यो, मुडरो अझैँ राष्ट्रपति छन् । अमेरिकी विश्वविद्यालयबाट दिक्षित गुआइडोलाई सत्तारोहण गराउन नपाउँदै ट्रम्पको वर्तमान कार्यकाल सकिने सम्भावना छ ।

ट्रम्पको कार्यकालमा भएको सबैभन्दा ठूलो घटना इरानका सेना प्रमुख सुलेमानीको इरानमा भएको हत्या हो । अमेरिकाद्वारा सुलेमानीको हत्यापछि तेस्रो विश्वयुद्धको चर्चा चलेपनि खाश केही भएन । 

के ट्रम्प चुनाव जित्छन् ?

ट्रम्पसँग विश्वराजनीतिक सवालमा आफूले यो गरेँ भनेर देखाउने खाश मुद्धा थिएनन् । तर, उनका लागि घरेलु मुद्धा काफी थिए । अमेरिकी अर्थतन्त्र ऐतिहासिक रुपमा उकासिएको र रोजगारी बढेको इन्डेस्कका कारण ट्रम्प उत्साहित थिए । उनले हरेकजसो अभिव्यक्तिमा अर्थतन्त्रका इन्डेक्स उल्लेख गर्दै आएका थिए । 

यही बीचमा कोरोना आइदियो । अमेरिकी अर्थतन्त्र पनि खस्कियो । बेरोजगारी अभूतपूर्व रुपमा बढ्यो । ट्रम्पले कोरोना एकदिन त्यसै हराउने छ भनेर घोषणा गरेको केही हप्तामै कोरानाले अमेरिकालाई हायलकायल पार्यो । विश्वलाई सघाउन अघि सर्ने ठानिएको अमेरिका आफैँ मास्क, स्यानिट्याइजर जस्ता आधारभूत कुराको अभावमा हप्तौँ पिल्सिरह्यो । कोरोना कहरका बेला अमेरिकाले विश्वकमाण्ड गर्ने मौका चुकायो । समयमा कोरोनासँग जुध्न पर्याप्त तयारी नगरेको र देशको सम्पुर्ण ब्यवस्था डामाडोल पारेको आरोप ट्रम्पमाथि विपक्षीले लगाइ रहेका छन् । 

आफुमाथि लागेको असफलताको आरोपलाई ट्रम्पले प्रतिकार गर्दै आएका छन् । आफनो असफलता ढाकछोप गर्न उनले ‘चाईना कार्ड’ प्रयोग गरिरहेका छन् । चीनले विश्वभर भाइरस पठाएको उनको दाबी छ । चीनले यसको हिसाव चुक्ता गर्नुपर्ने र त्यो आफूले मात्र सक्ने उनको दाबी छ । यसरी हेर्दा राष्ट्रपति चुनावसम्म ट्रम्पले चीनका सवालमा जस्तोसुकै निर्णय लिन सक्ने आँकलन गर्न सकिन्छ। किनकी उनले राष्ट्रियताको नारा अघि सारेका छन् र चीन अमेरिकाका लागि खतरा रहेको स्थापित गर्न चाहिरहेका छन् । उनको यो शैली नयाँ होइन । अघिल्लो कार्यकालमा उनको एउटा मुख्य एजेण्डा मुसलमानसँग सम्बन्धित थियो ।

अर्कोतर्फ विपक्षी डेमोक्रयाटका राष्ट्रपतीका उम्मेदवार जो बाइडेनलाई समाजवादी सावित गर्न ट्रम्पको प्रयास जारी छ। नेपालमा समाजवाद औधी रुचाइएको राजनीतिक मुद्दा भएपनि अमेरिकाको मूलधारे राजनीतिले समाजवादलाई वाहियात र देशका लागि खतरापूर्ण ठान्दछ ।

ट्रम्पले जो बाइडेनलाई लुते (स्लिपी) को संज्ञा दिने गरेका छन् । चीनले बाइडनको जित चाहेको प्रचार ट्रम्प निकट संचारमाध्यमबाट हुँदै आएको छ । 

ट्रम्प आफूलाई लागेको कुरा अरुले सजिलै बुझ्नेगरी व्यक्त गर्दछन् । विपक्षीलाई भित्तामा पु¥याउने गरी बोल्ने र हतोत्साहित पार्ने उनको शैली छ । उनले पहिलो निर्वाचनमा प्रतिष्पर्धी हिलारी क्लिन्टनलाई भ्रष्ट महिलाको रुपमा चित्रण गरिरहे । हिलारीकै सामू आफू निर्वाचित भएपछि हिलारी जेल जाने सार्वजनिक अभिव्यक्ति पनि दिए । त्यसै गरी अहिले बाइडेनलाई लुतेको संज्ञा दिइर उनी प्रतिपर्धीलाई कमजोर वनाउने शैली अपनाईरहेको स्पष्ट छ।
 
उमेर एकाध बर्षको फरक भएपनि बाइडेन ट्रम्पभन्दा अलि पाको देखिन्छन् । दशकौँ राजनीतिमा बिताएका बाइडेनको शैली भद्र छ, उनी आक्रामक छैनन् । बोलीचाली पनि औपचारिक र सहज प्रकृतिको छ ।

मासलाई आकर्षित गर्न जस्तो पनि वोली दिने शैली उनको छैन । बाइडेन अमेरिकाका लागि नयाँ नाम होइन । र, चमत्कारिक नाम पनि होइन । तर उनी राम्रो मानिस हुन भन्नेमा दुईमत छैन । तर, चुनावी माहौलमा बाइडेनको यहि शैली र स्वभाव प्रत्युपादक पनि हुनसक्छ ।

अमेरिकामा कालाजाती र आप्रवासीको मत कता जान्छ भन्ने कुराले पनि चुनावमा अर्थ राख्नेछ । काला जाति र अस्वेत आप्रवासीहरुले उत्साहप्रद मतदान विरलै गरेका छन् । बाराक ओबामाको पालामा काला जातीले उल्लेख्य रुपमा मतदान गरेका थिए । अहिले अमेरिकामा ‘ब्ल्याक लाइफ म्यार्टस’ अर्थात कालाको जीबनको पनि अर्थ छ भन्ने आन्दोलन जारी छ । यदि यो आन्दोलनको रापका कारण काला जातिले उल्लेख्य मात्रामा मतदान गरेमा निर्वाचनमा ठुलो प्रभाव पार्नेछ । यहि कारण हो–ब्ल्याक लाइफ म्यार्टसका नाममा भएको आन्दोलन प्रति ट्रम्प रुखो सुनिने गरेका छन् । 

डेमोक्रयाट पार्टीका तर्फबाट उपराष्ट्रपति उम्मेदवार कमला ह्यारिशका कारण काला जाति र अस्वेत आप्रवासी मतदानका लागि उत्साहित हुने आँकलन गरिएको छ । जमैकन बुबा र भारतीय आमाकी छोरी ह्यारिशको उम्मेदवारी कालाजाती र अस्वेत आप्रवासीलाई मतदानमा आकर्षित गर्ने अपेक्षा डेमोक्रयाटहरुको छ । 

विश्वभर पैसाले चुनावमा प्रभाव पार्दछ । पैसाकै देश भनेर चिनिने अमेरिका यसबाट अछुतो हुने कुरा भएन । यसपाली कोभिडका कारण विज्ञापन प्रचार प्रशारको मुख्य माध्यम हुनेछ । अहिले ट्रम्प र बाइडेन सहयोग जुटाउने अभियानमा लागिरहेका छन् । सहयोगदाताले घरमै बसीबसी इन्टरनेटमार्फत उनीहरुको अभियानलाई सहयोग गर्न सक्दछन् । 

कोरोनाका नाममा करदातालाई दिइएको राहतलाई पनि चुनावी बर्षको प्रभावका रुपमा हेरिएको छ । संघीय सरकारले करदाताको खातामा एक लट पैसा पठायोे । बेरोजगार भत्ता सहज बनाइयो । साना उद्यमीका लागि अनुदान र सस्तो ब्याजदरको ऋण उपलब्ध गराइयो । अझ दोस्रो लटको सहयोगका लागि प्रयास जारी छ । सहगोग आफूहरुका कारण आएको देखाउन दुबै पक्ष लागि परेको छन् । यदि यो बर्ष चुनाव हुदैनथ्यो भने यसरी पैसा बाँड्न सर्बसम्मति हुने थियो त ? प्रश्न पेचिलो छ ।

सामान्यतया अमेरिकामा बहालवाला राष्ट्रपतिले दोस्रो कार्यकालका लागि पनि चुनाव जित्ने गर्दछन् । कोरोनाको कहर नभइदिएको भए ट्रम्पका लागि बाटो तुलनात्मक रुपमा सहज हुने थियो । अहिले ट्रम्पका लागि चुनौति थपिएको छ । तर, उनी पुनःनिर्वाचित हुने सम्भावना सकिइसकेको छैन । किनकी अमेरिकनहरुको एउटा हिस्साका लागि ट्रम्प आदर्श नायक हुन् । उनीहरुको मनभित्रको अभिव्यक्ति ट्रम्पले जस्ताको तस्तै बाहिर व्यक्त गर्ने गर्दछन् । ट्रम्पका विवादस्पद अभिव्यक्तिले उनको साख दुनियाँको नजरमा खस्केको होला, तर खाश समर्थकका नजरमा ‘क्या दियो’ भन्ने नै छ । 
 

विशेष