भैरहवा नाकामा अहिले भारतीय पक्षले निर्वाधरुपमा सामान भित्रिन दिएको छैन (भिडियोसहित)
डा. शान्तकुमार शर्मा
वरिष्ठ उपाध्यक्ष, भन्सार एजेन्ट महासंघ नेपाल
नेपालमा नयाँ संविधान जारी भएपछि त्यसप्रति असन्तुष्टि जनाउँदै छिमेकी मुलुक भारतले नेपालमा अघोषित ‘नाकाबन्दी’ लगायो । दसगजा क्षेत्रमै पनि आन्दोलनकारी धर्नामा बसेकाले भारतबाट नेपालमा सामानहरु निर्वाधरुपमा भित्रिन सकेनन् । एक महिना होइन दुई महिना होइन, झण्डै ६ महिना नेपालले भारतीय नाकाबन्दीको समस्या बेहोर्नुपर्यो । नेपाल भारत सीमा क्षेत्रका अधिकाँश नाकामा नाकाबन्दी भएपनि सुनौली नाकालाई भने नाकाबन्दीले छुन सकेन ।
तत्कालीन मधेसी मोर्चाले निर्वाध रुपमा सञ्चालन भइरहेको सुनौली नाकाका कारण आफूहरुको आन्दोलन असफल हुन लागेको भन्दै त्यहाँ पनि नाकाबन्दी गर्न खोजे, तर भैरहवाका उद्योगी व्यवसायी र स्थानीयले डटेर विरोध गरे । त्यसैले त्यहाँ पनि नाकाबन्दी लगाउन खोज्ने मधेसी मोर्चाको प्रयास पूर्ण असफल भयो ।
वास्तवमा भन्नै पर्छ, यदि सुनौली नाकामा पनि नाकाबन्दीको प्रभाव परेको भए नेपाली जनताले ठूलो समस्या भोग्नु पथ्र्याे । तर त्यहाँका सचेत उद्योगी व्यसायी र स्थानीय वासिन्दाका कारण त्यही नाकाबाट नेपालमा सामानहरु भित्रिन सफल भयो । पूरै नाकाबन्दीको समय भर नेपाली जनतालाई सुनौली नाकाले थेग्ने काम गर्यो ।
तर, यस्तो ऐतिहासिक महत्व बोकेको सुनौली नाकाले अहिले विविध समस्याहरु भोग्नु परिरहेको छ । यी समस्याले निरन्तरता पाए यहाँका उद्योगी व्यवसायी आगामी दिनमा पलायन नहोलान् भन्न सकिन्न । त्यसैले हाल देखिएका समस्या तत्कालै सम्बोधन गर्नुपर्ने देखिन्छ ।
हामीले भन्सार एजेन्ट महासंघ नेपालका वरिष्ठ उपाध्यक्ष डा. शान्तकुमार शर्मासँग अहिले सुनौली नाकाले भोग्नु परिरहेका समस्याबारे कुरा गरेका छौं । आफ्ना विचार स्पष्टसँग भन्न सक्ने डा. शर्मा भन्छन् :
भैरहवा नाका अर्थात् फरटाइल नाका
आर्थिकरुपमा भैरहवा नाका अत्यन्तै फरटाइल मानिन्छ । यो भैरहवा नाका (सुनौली) नाका यस्तो नाका हो, जुन नाका भारतले नाकाबन्दी गर्दा पनि निर्वाधरुपमा सञ्चालनमा आयो । नाकाबन्दी लगाउने प्रयासलाई यहाँका उद्योगी व्यवसायी र स्थानीय वासिन्दाले बिफल बनाइदिए । यो भैरहवा नाका नेपालकै लाइफलाइन नाका पनि हो । भारतको राजधानी यहाँबाट नजिक पर्ने हुनाले यहाँबाट सामान ल्याउँदा पनि सस्तो पर्छ । तर यो नाकाले ३, ४ महिनादेखि समस्या भोग्नु परिरहेको छ । पहिला दैनिक ८, ९ सय ट्रक सामान नेपाल आउने गरेकोमा अहिले भारतीय पक्षले कडाइ गरेकाले तीन, चार सयमा झरेको छ । यसले गर्दा व्यवसायीले अनावश्यक दुःख र झन्झट पाइरहेका छन् । यो स्थिति लामो समयसम्म रहिरहे उद्योगी व्यवसायी पलायन नहोलान् भन्न सकिन्न । अहिले दैनिक पाँच करोड रुपैयाँ राजस्वमा कमी आइरहेको छ ।
१०, ११ किलोमिटर टाढासम्म ट्रक कन्टेनरको लाइन
भारतले सुस्तगतिमा सामान छाड्दा त्यसको भार उद्योगी व्यवसायी र उपभोक्ताले बेहोर्नु पर्ने हुन्छ । पहिला भारतीय सीमासम्म ल्याइएका सामान एक दुई दिनमै भैरहवा भन्सारसम्म ल्याउन सकिन्थ्यो । अहिले १० देखि १५ दिनसम्म लाग्ने अवस्था देखिएको छ । झण्डै १०, ११ किलोमिटर टाढासम्म ट्रक कन्टेनरको लाइन लागिसकेको अवस्था छ । यो अवस्था आउनु भनेको दुर्भाग्य हो ।
भारतीय प्रहरीले हदैसम्मको दुःख दिन थाले, पैसा नखाई ट्रक कन्टेनर छाड्दैनन्
समस्या बढ्दै गएपछि हामीले सुरुमा हाम्रा सिडियो र प्रहरी प्रशासनसमक्ष आफ्ना कुरा राख्यौं । त्यसपछि भारतीय प्रहरी र भारतीय कष्टमसँग पनि कुरा राख्यौं । उहाँहरुले सुरक्षा र आतंककारी गतिविधिको कारण देखाउँदै माथिको निर्देशनमा केही कडाइ गरिएको र बिस्तारै सहज हुने जवाफ दिनुभयो । तर, यति लामो समय बित्दा पनि सहज हुन सकेको छैन । हामीले पछिल्ला दिनमा पनि भारतीय प्रहरी र कष्टमसँग कुरा गरिरहेका छौं । तर उनीहरुबीच नै समन्वय देखिएन । समस्या समाधानका लागि भारतीय पक्ष गम्भीर भएको हामीले पाएनौं । अहिले त प्रतिट्रक/कन्टेनर एक हजार, १५ सय रुपैयाँ लिएर छाड्न थालेका छन् । यो त अति नै भयो । सबैभन्दा ठूलो कुरा यसले निरन्तरता पाउने हो कि भन्ने डर छ ।
जीएसटी र एक्जिम कोडका कारण पनि समस्या
वास्तवमा भारतले जीएसटी लगाएको एक दुई दिनमै नेपालले पनि एक्जिम कोड लगायो । यसले पनि सामान निर्यातमा असर पर्यो । एक्जिम अर्थात एक्स्पोर्ट इम्पोर्ट कोड लिन पनि व्यवसायीलाई समय लाग्यो । एक्जिम कोड नलिइकन अब व्यवसायीले भारबाट सामान ल्याउँन पाउँदैन । कर नियन्त्रणका लागि पनि नेपाल सरकारले एक्जिम कोड लागू गरेको हो ।
सीमा व्यवस्थित गर्न लाग्नुपर्छ
हो, नेपाल र भारतको १७ सय किलोमिटर भूभाग खुला छ । भारतले पछिल्ला दिनमा आफ्नो सीमा व्यवस्थित गर्न लागिरहेको छ, तर हामीले गर्न सकेका छैनौं । खुला सीमानाकै कारण तस्करी पनि बढिरहेको छ । यसलाई नियन्त्रण गर्ने काम नेपाल प्रहरी र सशस्त्र प्रहरीको हो ।
निश्चय नै, भन्सार तिरेर ल्याएको सामान र भन्सार छली गरेर ल्याएको सामानको मूल्यमा फरक हुन्छ । भन्सार छली गरेर ल्याइएका सामान सस्तो पर्न जान्छ । यसले पनि व्यवसायीलाई अप्ठेरो परेको छ । त्यसैले भन्सार भन्दा अन्य ठाउँबाट अर्थात् चोरबाटोबाट सामान ल्याउने कार्यलाई पूर्णतः निरुत्साहित गर्नुपर्ने अवस्था छ ।
अर्काे कुरा, सरकारले सीमाक्षेत्रमा हुने आपराधिक गतिवधि रोक्न सशस्त्र प्रहरी बल परिचालन गरेको छ । तर उनीहरुको परफरर्मेन्स राम्रो देखिएको छैन । चोर बाटोबाट सामान भित्रिरहँदा पनि उनीहरुले रोक्न सकेका छैनन् । कतै उनीहरुको पनि संलग्नता छ कि भनेर किन आशंका नगर्ने ?
सुरक्षा जाँचका नाममा यो के गाईजात्रा ?
सुरक्षा जाँचका नाममा भन्सार कर्मचारी, नेपाल प्रहरी र सशस्त्र प्रहरीले जाँच गर्ने गर्छन् । भन्सार गेटमा छिरेपछि उनीहरु सबैले चेक गर्छन् । सबैले चेक गर्दा आतंकित हुनुपर्ने अवस्था छ । अर्काे कुरा, सबै जना एकै ठाउँमा चेक गर्न आउँदा ट्राफिक समस्या पनि आउने गरेको छ ।
यस्तै दुई किलोमिटरको दूरीमा ट्राफिक प्रहरी, प्रहरी र सशस्त्र प्रहरीले फेरी चेकिङ गर्छन् । यसले अनावश्यक समस्या भोग्नु परिरहेको छ । एकै ठाउँमा राम्रोसँग चेकिङ गर्यो भइहाल्यो नि ? किन गर्नु पर्यो ठाउँठाउँमा चेकिङ ? यो विषयमा हामीले प्रहरी महानिरीक्षक प्रकाश अर्याललाई प्रहरी प्रधान कार्यालयमै भेटेर पनि कुरा गरिसकेको छौं । उहाँले सकारात्मक जवाफ दिनु भएको छ ।
किन हान्नु पर्यो आतंकवादी रुपमा छापा ?
हो, कसैले गलत काम गरेको छ भने छापा मार्ने अधिकार सरकारलाई छ । हामी त्यसको विरोधी पनि होइनौं । तर अहिले जसरी छापा मार्ने काम भइरहेको छ, हामी त्यसको भने विरोधी हौं । व्यवसायीलाई आतंकित पार्नेगरी, उनीहरुको मानमर्दन हुने गरी अहिले छापा मार्ने काम भइरहेको छ । यसलाई तुरुन्त सच्याउनु पर्छ । छापा मार्नै छ भने उद्योगी व्यवसायी, संघ संस्थाका प्रतिनिधिलाई राखेर छापा मार्नुपर्छ । आतंकवादी शैलीले होइन ।
Dr. Santa Kumar Sharma
